Dengeli Beslenme Nasıl Olur?
Dengeli beslenme uzun süreli olarak sağlığın devamını sağlayan ve bu süre içerisinde besin eksikliği oluşum riskini en aza indirecek şekilde her besinden tüketmeyi sağlar. Besin ve Beslenme Konseyi, 1958 yılında ABD’de besinleri 4 grup altında toplanmasının uygun olduğuna karar verdi ve 1985 yılında ‘Besin Piramidi’ olarak kullanımı sağladı. Daha sonra Türkiye’de bu beslenme piramidi ‘Dört Yapraklı Yonca Modeli’ olarak şekillendi. Bu 4 grupta; birincisi, sebze ve meyve grubu, ikincisi süt ve süt ürünleri grubu.
Üçüncüsü tahıl grubu ve son olarak da kurubaklagil ve et grubu yer aldı. Yeni basımı 2015 yılında yapılmış olan, Hacettepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik bölümünün katkılarıyla yazılmış olan Türkiye’ye Özgü Beslenme Rehberi’nde dengeli beslenme ve besin grupları ile ilgili temel bilgilere göz atabilirsiniz. Her ülkenin beslenme örüntüsü profili kendine özgü derneklerle şekil almıştır. Avusturalya’nın sağlıklı beslenme rehberi ise şöyledir. Bu yazıda 5 grup derken bahsettiği de; aslında aynı besinlerin farklı konumlandırılmasını gösteriyor; süt ve süt ürünleri, sebze, tahıllar, meyve ve kurubaklagil ve ettir.
Dengeli Beslenme Nasıl Sağlarız?
Farklı besin ögelerinden, yeteri kadar aldığımız takdirde, aslında vücudumuz için gerekli olan makro (karbonhidrat, protein ve yağ) ve mikro (vitamin, mineral, fitokimyasallar) besinlerin girişini sağlamış oluyoruz. Bu sayede, vücutta gerçekleşen biyokimyasal yolaklarda sorun olmadan, hastalık oluşmadan önlem almış oluyoruz aslında. ‘Everything in moderation’ ve ‘Variety is the key’ kalıplarının neden eskimediğini buradan da anlayabiliriz. Çünkü çeşitlilik ve miktar, diyet konusunda yanlışlarımızın temelini oluşturuyor.
Sebze ve Meyve Cildi Parlaklaştırıyor
Örnek olarak bir çalışmada, yüksek meyve ve sebze tüketen kadınlarda; ciltlerinin daha sağlıklı ve parlak olduğu bulunmuş. 12.000 Avusturalyalı arasında yapılan başka bir çalışmada ise, 5 yıldan fazla süre yüksek sebze meyve tüketen kişilerde, iyi oluş, mutluluk ve yaşam doyum düzeyi daha fazla olduğu görülmüş.
Gelelim diğer bir kavrama; Beslenme Referans Değerleri (Nutrient Reference Values) denilen kavram (Bizde Recommended Daily Allowance’dir, kısaca RDA verileri diye söyleriz.) kişinin yaş grubu, hamilelik, laktasyon gibi durumlara göre alması gereken vitamin, mineral vb değerini gösterir. Avusturalya sağlık araştırmasında, halkın tüketimleri ile almaları gereken seviyeleri incelemişler. Sonuç olarak, neredeyse nüfusun tamamında protein, C vitamini, B12 vitamini, fosfor ve selenyum seviyesi uygun çıkmış. Fakat, kalsiyum, iyot, kadınlarda özellikle demir ve folik asit eksik çıkarken; tuz tüketiminin de erkekler %76, kadınlarda %42 fazla olduğu bulunmuş.
Besinlerin Oranına Dikkat Etmek Lazım
Önleyici olarak besinleri kullanmak sonradan oluşabilecek ciddi komplikasyonları önemli oranda etkiler. Belki rahatsızlığınız en temelinde bir besin eksikliği vardır?
Not: Ne kadar dengeli ve sağlıklı besleniyorsunuz testi yapmak ister misiniz? Sonuç 38’den yukarıda ise dengeli besleniyorsunuz demektir. İlgili bağlantı: http://healthyweightweek.com.au/the-healthy-eating-quiz/
Not: Türkiye’ye Özgü Beslenme Rehberi: http://www.bdb.hacettepe.edu.tr/TOBR_kitap.pdf
Hazırlayan: İrem Yakışıklı
Kaynaklar
1- https://theconversation.com/what-is-a-balanced-diet-anyway-72432
2- http://www.ulker.com.tr/tr/haberler/haber-detay/dort-yaprakli-yonca-modeli
3- https://www.eatforhealth.gov.au/sites/default/files/files/the_guidelines/n55_agthe_large.pdf