Adderall ile Zekânızı Artırmayı Düşünüyorsanız Yanılıyorsunuz

29 Temmuz 201825 Nisan 2020 Çağlayan Taybaş 0 yorum ilaç, zeka

Öğrencilik yıllarının en büyük kabusu final sınavlarıdır. Lisansın son sınıfında gelişimsel biyoloji dersinin finali var. Tavuk, kurbağa, balık, insan aklınıza gelebilecek her model hayvanın gelişim aşamalarını ezberlememiz gerekiyor. Çalışılacak 600 sayfa var. Normal bir insanın normal koşullar altında böyle bir şey yapması mümkün değil. Çaresiz çoğumuz Adderall, Ritalin gibi haplara koşuyor, onlarda derman arıyorduk. Öğrencilerin birçoğu özellikle sınav zamanlarında bu tür uyarıcı özelliğe sahip ilaçlara başvururlar. Metilfenidatlı Ritalin, amfetamin içeren Adderal veya Concerta bunların en bilinenleridir. Normal koşullarda bu ilaçlar dikkat eksikliğine bağlı hiperaktivite bozukluğu (DEHB) olan hastalara yazılıyor.

Öğrencilerin Adderall gibi uyarıcı ilaçları kullanmalarının en büyük nedeni ya notlarını artırmak için verimli çalışmak oluyor. Bu ilaçları içen kişilerin odaklanma becerileri kesinlikle artıyor. Ancak sağlıklı insanlarda bilişsel işlevleri geliştirip geliştirmediği biraz meçhul. Bir konuya odaklanmak onu kolayca anlamayı ve akılda tutmayı kolaylaştırır. Odaklanmak güzel ama bilişsel kapasitenizin üstündeki problemler için size bir faydası olmaz. Kısacası, Adderall gibi ilaçlar sizi daha zeki yapmaz, sadece odaklanmanızı kolaylaştırır. Tabii onun da acı bir faturası vardır. Bu tip ilaçlar bir de plasebo etkisi yaratabilir. Kendisini daha zeki yapacağını düşündüğü ilaçları alan kişilerin özgüveni artar. Bu yüzden daha iyi bilişsel performans gösterebilirler.

Adderall ve Plasebo Etkisi

13 sağlıklı üniversite öğrencisi üzerinde yapılan bir deneyden bahsedelim. Öğrenciler 2 farklı bilişsel performans testine sokuluyorlar. Birine girerken 30 mg Adderall alıyorlar, diğerinde de plasebo hapı yutuyorlar. Tabii iki hapın içeriği de kendilerine söylenmiyor. Oturumlar bittikten sonra öğrencilerin bilişsel işlevleri inceleniyor ve karşılaştırılıyor. Bunların içinde çalışma hafızası, dil becerileri, idari işlevler, okuma yetkinliği ve dikkat yer alıyor. Öğrencilerden kendi kendilerini değerlendirmeleri de isteniyor. Test esnasında kendilerini ne kadar iyi hissettikleri ve tahmini başarı düzeyleri soruldu.

Sonuçlar masaya yatırıldığında dil ve okuma becerileri konusunda Adderall ile plasebo arasında anlamlı bir fark bulunmuyor. Uyarıcı ilaç almanız okuma ve dil becerilerinizi geliştirmiyor. Adderall’ın asıl etkili olduğu alan araştırmacıların da tahmin ettiği üzere dikkat oluyor. Bu ilaçların dikkati artırdığı artık herkes tarafından bilinen bir gerçektir. Plasebonun önde olduğu tek yer ise bir sayı dizisinin hatırlanması oldu. Çalışma hafızasını ölçen bu testte Adderall öğrencilerin performansını düşürdü.

Öğrenciler gerçek ilacı aldıklarında yaşadıkları değişime bakarak bunu anladılar. Adderall vücuda girdikten sonra yaklaşık 90 dk içinde etkisini tam anlamıyla gösteriyordu. Ancak katılımcılar ilacın bilişsel işlevlerini artırdığını reddettiler ve bu duruma inanmadılar.

Dikkat Eksikliği Tedavisi Nasıl Olmalı ve Nelere Dikkat Edilmeli?

DEHB Hastası Olmayanlar Adderall Kullanmamalı

Araştırmayı yürütenler DEHB hastası olmayan kişilerde Adderall kullanımının kişiyi daha iyi hissettirebileceğini söylüyor. Ancak motivasyonunuzun artması zekânızın da artacağı anlamına gelmiyor. Yukarıdaki sonuçlarda da gördüğümüz üzere dikkat haricindeki bilişsel işlevlerde Adderall hiçbir etki göstermiyor. Hatta bazı alanlarda uyarıcı ilaçlar becerilerinizi kısıtlıyorlar. Tabii bir de durumun metabolik kısmı var, şimdi oraya geliyoruz.

Adderall Nedir?

Adderall içinde amfetamin ve dekstroamfetamin içeren bir ilaçtır. Bu maddeler beyinde hiperaktivite ve dürtü kontrolüyle ilgili kimyasal maddeleri etkiliyor. Böylece merkezi sinir sistemini uyarılıyor. Bunlar temel olarak DEHB ve narkolepsi tedavisinde kullanılır. Yukarıda bahsettiğimiz gibi çok farklı amaçlar için de kullanılabilir.

Adderall alışkanlık yapabilen bir ilaçtır. Bu yüzden dikkatli kullanmak gereklidir. Ayrıca başka ilaçlarla ve maddelerle etkileşebilir. Örneğin alkol kullanımı veya bazı bitki çayları bu tür ilaçlarla etkileşime girip istenmeyen sonuçlara neden olabilir. Merkezi sinir sistemini etkileyen ilaçların çok sayıda metabolik yan etkileri vardır. Felç, kalp krizi, tansiyonun bir anda çıkması gibi ciddi sonuçlara yol açabilir.

Dikkat Edilecek Noktalar

Eğer depresyon gibi bir zihinsel rahatsızlığınız varsa Adderall’ı kullanırken çok dikkatli olmalısınız. Beyin kimyası çok hassas bir dengede durur. En ufak bir müdahale çok ciddi sorunlara neden olabilir. Psikoz hastalarında metilfetamin kullanımı hastalığın daha da şiddetlenmesine yol açar. Sadece zihinsel rahatsızlıklar değil, kalp damar rahatsızlıkları da uyarıcı ilaçların etki alanına giriyor. İlaç kullanan kişilerde parmaklarda uyuşukluk, ağrı ve rengin solması görülen yan etkilerdendir.

İlacı kullanırken şu belirtilerden bazılarıyla karşılaşırsanız mutlaka doktora gidin. Kalp sorunları, göğüs ağrısı, nefes darlığı, davranışsal sorunlar, doktor müdahalesi gerektirebilir. Bunun haricinde psikoz işaretleri, hayali şeyler görmek veya duymak da önemlidir. Kalp hastalığı, yüksek tansiyonu olan hastaların Adderall kullanması tavsiye edilmez.

Bazı ilaçlar amfetamin ile etkileşime girerek serotonin sendromu adlı bir medikal duruma yol açar. Doktorunuza ilaç yazdırırken kullandığınız bütün ilaçları söylemelisiniz. Opioid hapları, bitkisel takviyeler, antidepresan kullanıp kullanmadığınızı mutlaka söyleyin. İlaçları kullandıktan sonra beklenmedik şeyler yaşarsanız yine en kısa zamanda doktorunuzu arayın. Ayrıca ailenizde kalp damar hastalığı olan, tansiyon hastası varsa bunu önceden söyleyin. Ailede depresyon gibi bir zihinsel rahatsızlık varsa doktorunuzun bunu bilmesi gerekir.

Adderall Nasıl Kullanılmalı?

Kullandığınız bütün ilaçları doktorunuz nasıl dediyse öyle kullanın. Doktorunuzun talimatları dışında ilaç prospektüsleri de yardımcı olabilir. Doktorlar bazen ilacın dozunu değiştirebilirler. Önerilen dozun altında veya üstünde sakın kullanmayın. Beyin yapısını hedef alan ilaçların olması gerekenden az veya çok kullanılması ciddi sorunlara neden olabilir.

Amfetamin alışkanlık yapabilen bir maddedir. Normalde DEHB hastalarından başkasının kullanmaması gerekir. Ancak bizde öğrenciler arasında yaygın bir şekilde kullanılır. Bu ilacın reçetesiz satılması ve alınması yasa dışıdır. Doktordan yazdırmaya veya eczaneden ısrarla almaya çalışmayın. Hapı bir defada yutun. Çiğnemeye veya kapsülü açmaya çalışmayın.