Kanserli Dokuyu Tespit Edebilen Akıllı Bıçaklar
Teknoloji dünyasında akıllı telefonlarla başlayan ‘akıllı’ aletler serisine bir yenisi daha ekleniyor; akıllı bıçaklar. Cerrahların ameliyatlarda kullanacağı akıllı bıçaklar kestikleri dokunun kanserli olup olmadığını anında tespit etme özelliğine sahip.
iKnife adı verilen bu bıçaklar laboratuar ortamında gerçekleştirilen ilk testte 91 hastanın doku örneklerindeki kanserli hücreleri %100 başarıyla tespit etme başarısını göstermiştir. Akıllı bıçakların birkaç dakikada yaptıkları incelemeleri geleneksel yöntemlerle yapmak en az yarım saat sürüyordu. Yarım saat belki gözünüze küçük görünebilir ama ameliyat anı göz önüne alındığında dakikalar bile büyük önem taşıyor.
Kanserli Doku Ameliyat Esnasında İnceleniyor
Belirgin bir tümör kitlesine sahip kanser türlerinde, kanserin cerrahi müdahaleyle yok edilmesi genellikle en iyi tedavi seçeneğidir. Tümörün kaldırılırken sağlıklı dokunun da ufak bir kısmı alınır ancak bu feda edilmesi gereken bir paydır çünkü kanserli dokuyu çıplak gözle tespit etmek çoğu zaman imkânsızdır. İngiltere’de meme kanseri istatistiklerine baktığımızda her 5 meme kanseri hastasından biri kanserli doku tamamen kaldırılamadığı için ikinci bir ameliyat geçiriyor. Eğer dokunun kanserli olup olmadığı hususunda belirsizlik varsa, doku incelenmek üzere ilgili laboratuvara gönderiliyor ve bu süre içinde hasta genel anesteziyle uyutulmuş bir halde ameliyat masasında bekletiliyor.
iKnife’ın temeli 1920’lerde icat edilip günümüzde yaygın olarak kullanılan elektrocerrahi teknolojisine dayanıyor. Elektrocerrahi bıçaklar kan kaybını en aza indirmek amacıyla dokuyu keserken onu hızlıca ısıtacak bir elektrik akımı üretiyorlar. Bu şekilde akıllı bıçaklar dokudaki sıvıyı hemen buharlaştırıyor ve evlerimizde kullandığımıza benzer bir buhar çekme makinesiyle dokudan çıkan buhar özel bir kaba alınıp saklanıyor.
Akıllı Bıçaklar Bize Dokuyla İlgili Önemli Bilgiler Verebilir
Londra Kraliyet Üniversitesi’nden iKnife’ın kâşifi Dr. Zoltan Takats dokudan çıkacak dumanın biyolojik bilgi açısından zengin bir kaynak olabileceğini fark etti. iKnife’ı üretirken elektrocerrahi bıçağı bir kütle spektrometre cihazına bağladı. Burada kütle spektrometre cihazının görevi bir örnekte hangi kimyasal maddelerin bulunduğunu belirlemek. İnsan vücudunda farklı tip hücreler değişik yoğunluklarda binlerce biyolojik madde üretiyorlar bu nedenle alınan bir doku örneğinde bulunan kimyasal maddeler bize dokunun ne halde olduğuyla ilgili önemli bilgiler verebilir.
Cihazın test edildiği başka bir çalışmada, araştırmacılar 302 hastanın vücudunun çeşitli organlarından kanserli ve sağlıklı hücreler içeren doku örnekleri topladılar ve bunları iKnife ile incelediler. İncelenen organlardan alınan sağlıklı ve kanserli dokuların kaydı tutularak bir araştırma kütüphanesi oluşturuldu. iKnife dokular üzerinde yaptığı okumaları araştırma kütüphanesinde tutulan bilgilerle eşleştirerek kesilen dokunun tipini üç saniyeden kısa bir sürede belirleyebiliyordu.
Akıllı Bıçaklar ile Doktorların İşi Kolaylaşıyor
Yeni geliştirilen akıllı bıçak teknolojisi şimdiye kadar ki bütün testleri başarıyla atlattı. Şimdi sıra ameliyat esnasında yapılacak en doğru sonuçları verecek teste gelmişti. Laboratuvarda gerçekleşen bundan önceki testlerde iKnife dokunun tipini ve kanserli olup olmadığını başarıyla tespit etmişti. Ameliyat ortamında gerçekleştirilen en son testte cerrahların iKnife’ın sonuçlarını anında görebilme imkânı yoktu. Çünkü dokunun ısıtılmasıyla oluşan buharın kimyasal incelemesi başka bir odada gerçekleşmişti. Araştırmacılar ilerde cerrahların bu bilgilere anında ulaşarak ameliyat esnasında hastaya daha doğru şekilde müdahale etmesini öngörüyor.
Dr. Takats iKnife ile ilgili şunları söylüyor: “Laboratuvar ve ameliyathane deneylerinden elde ettiğimiz sonuçlar iKnife’ın kanser cerrahisinde kullanımıyla ilgili çok olumlu ve güçlü veriler sunuyor. iKnife şimdiye kadar ulaşılamayan kesinlikte bilgiler sunarak ameliyatlarda cerrahların işini kolaylaştırıyor. Tüm kalbimle inanıyorum ki geliştirdiğimiz bu cihaz kanser hastalarında tümörün tekrar görülme olasılığını düşürecek. Ayrıca daha fazla hastanın yaşamına devam etmesine olanak sağlayacaktır.”
Akıllı Bıçaklar Şimdilik Sadece Kanser Teşhisinde Kullanılacak
Şu an akıllı bıçaklar sadece kanser teşhisinde görev alıyor. Dahası var. iKnife’ın sahip olduğu teknoloji dokuda bulunan bakteri tipini belirleme, oksijen eksikliğini tanıma gibi daha pek çok işlevi yerine getirebilir. Takats ayrıca iKnife’ı kullanarak at etini sığır etinden ayırt etmeye amaçlayan deneyler de yapmıştır. Ancak akıllı bıçakların diğer alanlardaki kullanımı hala geliştirilme aşamasındadır.
Dr. Takats’la aynı üniversitede görev alan kanser ve cerrahi bölümünün başkanı profesör Jeremy Nicholson şunları söylüyor. “iKnife’ın ortaya çıkışı uzun zamandır laboratuvarlarımızda yürüttüğümüz cerrahi karar verme ve gerçek zamanlı teşhislere katkı sağlamak üzere gelişmiş kimyasal belirleme teknolojilerinin bir göstergesidir.”
Ameliyatlar Daha Verimli Geçecek
Üniversitenin cerrahlarından Prof. Lord Darzi araştırmayla ilgili şunları söylüyor: “Kanser ameliyatlarında siz aldığınız sağlıklı dokunun mümkün olduğu kadar küçük olmasını istersiniz. Ancak tüm kanserli dokuyu kaldırdığınızdan da emin olmak zorundasınız. Ameliyatlarda cerrahların işi hiç kolay değil ve gerçekten dokunun ne kadarının kesilmesini belirleyecek bir teknolojiye ihtiyaç duyuluyor. Bu çalışma iKnife’ın bunu gerçekleştirecek potansiyele sahip olduğunu ve artık kanser ameliyatlarının çok daha verimli bir şekilde yapılacağını gösteriyor.”
Akıllı telefon, akıllı ev gibi icatlardan sonra tıp alanında ortaya çıkan akıllı bıçak teknolojisi işlerimizi çok kolaylaştıracak. Bu cihazlar “akıllı teknoloji aletlerinin tüm hızıyla hayatımıza girmeye devam edeceğini gösteriyor. Akıllı aletlerin insan sağlığına olan zararları tartışıladursun en azından akıllı bıçak teknolojisi çok hayat kurtaracak gibi görünüyor.
Hazırlayan: Çağlayan Taybaş
Kaynaklar
- http://stm.sciencemag.org/content/5/194/194ra93.long
- http://www.foxnews.com/health/2013/07/18/new-surgical-knife-can-instantly-detect-cancer
- http://www.sciencedaily.com/releases/2013/07/130717141752.htm
