Apofeni

Apofeni insanların anlamsız rastgele var olan verilerden anlamlı örüntüler çıkarma eğilimi ve deneyimidir. Bu terim ilk defa 1958’de Klaus Conrad tarafından şizofrenide görülen hezeyanların ilk aşaması için kullanılmıştır. Conrad’ın Almanca türettiği bu sözcük İngilizceye apophenia yani apofeni olarak geçmiştir. 2001 yılında sinirbilimci Peter Brugger apofeniyi anormal bağlantı kurma eğilimi olarak tanımlamıştır. Örneğin, iç çamaşırınızı ters giydiğiniz bir gün milli piyangodan ikramiye kazanır ve bunu iç çamaşırınızı ters giymesine bağlarsanız işte bu apofenidir.

Apofeninin birçok alt türü vardır. Bunlardan biri rastgele var olan uyaranlar içerisinde çeşitli anlamlı ses veya görsel anlamlar çıkarmak olan pareidoliadır. Örneğin çeşitli çiçeklerde insan yüzüne benzer şekiller algılamak veya Mars yüzeyinde kayalara oyulmuş insan figürü bulmak bunlardan bazılarıdır. En yaygın pareidolia hayvan veya bitkiler üstünde dini motifler görmektir.

Hazırlayan: Çağlayan Taybaş