Ayrık Beyin ve Korpus Kallosum
Kelime anlamı çetin gövde (firm body) olan korpus kallozum, belirtildiği üzere iki beyin yarım küresi arasında bir köprüdür. Temel olarak, beynin iki yarım küresi arasında bilgi akışını sağlar. Hücreden ziyade aksonları barındıran bu yüzden de beyaz renkli bu doku yaklaşık 200-250 milyon uzantıya sahiptir. Daha önce paylaştığımız yabancı el sendromu da korpus kallosumun yokluğundan ortaya çıkar. İki yarımküresindeki iletişimin kalitesi neredeyse bütün beyin işlevlerinde çok önemlidir. Kadınlar bu konuda erkeklerden daha şanslı çünkü kadınların korpus kallosumu erkeklerden 4% daha büyüktür. Bu evrimsel avantaj kadınlara daha güçlü bir empati yapabilme yeteneği kazandırıyor.
İki El Birbirinden Bağımsız Davranabilir
Ayrık beyin sendromunda çok tuhaf ikilemler ortaya çıkabiliyor. Bir elinizle ayakkabılarınızı giyerken diğer eliniz istemsizce kıyafetinizi çıkarıyor. Bir başka örnek, gördüğünüz cisimlerin ne olduğu sağ beyinde işleniyor, konuşma ise çoğu kişide sol beyinde gerçekleştiriyor. İki beyin iletişim kuramadığı için gördüğünüz nesneyi algılıyor ama söyleyemiyorsunuz.
Korpus kallozumun akson demetlerini kaplayan miyelin kılıfı aksiyon potansiyel iletimini önemli ölçüde hızlandırır. Bu hız, epilepsi hastaları için daha çok bir tehlikedir. Nöron ateşlemeleri gereksiz artış gösterince, epilepsi nöbetleri tetiklenir ve hasta kriz durumuna girer. Bazı hastalar için durum öylesine şiddetlenir ki hasta, gün içinde defalarca kriz geçirebilir. Doktorlar bu dayanılmaz duruma, korpus kallozumu keserek son vermeyi uygun görürler. Bu işleme korpus kallozoktomi denir. Gerçekten de, hastaların krizleri yok denecek düzeye iner ve iyileşme sağlanır.
Ayrık Beyin Uslu Durmaya Devam Edecek mi?
Korpus kallozoktomi ile sonuçlanan ayrık beyin operasyonlarından sonra beynin yarım küreleri arasında, eskisi gibi bir bilgi akışı olmamaya başlar. Bu kesinti, bireyin davranışlarını etkilemesiyle bilinen bir olguya yol açar: Ayrık beyin sendromu.
Bu hastalarda, sağ yarım küre, sol yarım küreden daha farklı ve bağımsız hareket eder. Sağ yarım küre, sol el ve ayak kontrolünden sorumluyken; sol yarım küre, daha çok bireyin akılcı davranışlarından sorumludur. Birbirlerinden bağımsız hareket eden bu yarım küreler, ayrık bir kişilik oluşturur. Sol yarım küre, mantıksal amaçlara göre komut verirken, karşıda duran sağ yarım küre ise aksine dürtüsel arzulara ilişkin komutlar vermekle meşguldür. Bu çatışma, bireyde ikili davranışlar ortaya çıkarır. Örneğin, kişinin sağ eli dolaptan bir kıyafet seçerken sol eli ise kıyafeti dolaba geri asabilir. Bu duruma yabancı el sendromu adı verilir. Bu sendrom, ayrık beyin olgusunun sonuçlarından biridir ve çoğu hastada gözlenir.
Hazırlayan: Çağlayan Taybaş
Kaynaklar
