Babinski Refleksi Nedir, Nasıl Test Edilir?

27 Aralık 2016 Çağlayan Taybaş

Hepimiz doğuştan belli refleksler ile dünyaya geliriz. Bunlardan bazıları çok ilginçtir. Örneğin bu yazımızda anlatacağımız Babinski refleksi bebeklerde 2 yaşına kadar görülür. Literatürde plantar refleksi olarak da geçen bir ayak refleksidir. Doktorlar ayak tabanını bir kalem benzeri cisimle çizerler ve parmakların hareketine bakarlar. Ayak baş parmağı dışarı kıvrılır. Diğer dört parmak ise birbirinden ayrılır, bazen bir hareket olmayabilir.

Fransız nörolog Joseph Babinski 1896 yayınladığı bir makalede bebeklerin ayaklarında bir davranış örüntüsü keşfetti. Daha sonra bunun bir refleks olduğunu farketti ve kendi ismini verdi. O tarihten itibaren bu refleks pediatristler ve diğer hekimler tarafından yararlı bir araç haline geldi. Ayak parmaklarının içeri dışarı bükülmesi bizim ne işimize yarayacak diyebilirsiniz. Babinski refleksi beynin ve sinir sisteminin nörolojik yanıtlarını anlamada çok etkilidir. Bu refleks 2 yaşında sonra görülmemesi gerekir. Doktorlar yetişkinlerde bu refleksi test ederek beyinde herhangi bir anormallik olup olmadığını kontrol ederler.

Bebeklerde Hangi Refleksler Bulunur?

Türümüz Homo sapiens 200.000 yıldır dünyada yaşıyor. Ancak insanlar ve diğer primatlar yaklaşık milyonlarca yıldır yeryüzünde yaşadılar. Dört ayaktan iki ayak üzerinde yürümeye başlamamız, avcı toplayıcı günlerimiz bize birçok miras bıraktı. Bebeklikte başlayan reflekslerimizin birçoğunun evrimsel geçmişimizden miras kaldığı düşünülüyor. Babinski refleksi ile beraber bebeklerde birçok refleks test edilir. Bunların başlıcaları aşağıdaki gibidir.

Arama refleksi: Bebeklere yemek yedirmek pek kolay olmayabilir. Neyseki bununla ilgili güzel bir refleks geliştirilmiş. Bebeklerin ağzının kenarına dokunduğunuzda bebek hemen başını o yana çevirir. Bebeğin annenin memesini bulması ve hemen kendini beslenmeye hazırlamasıyla ilgili bir reflekstir.

Emme refleksi: Anne sütünü emmek için geliştirilmiş başka bir reflekstir. Bebek ağzını annenin meme ucuna dokundurduğunda hemen refleks olarak emmeye başlar. Bebeğinizin dudaklarına parmağınızı koyarsanız aynı refleksi yine görebilirsiniz.

Tutma refleksi: Birçok fotoğrafta bebeklerin annesinin veya doktorun parmağını sıkıca yakaladığını görmüşsünüzdür. Tutma refleksi tam olarak budur. Bebek doğar doğmaz avuç içine değen her şeyi tutmaya çalışır.

Moro refleksi: Bazen uykumuzda düşecekmiş gibi hissedip bir anda irkiliriz. Moro refleksi tam olarak budur. Bebek sırt üstü yatarken bir anda kendini boşlukta bulursa hemen bu refleksi gösterir. Evrimsel olarak ağaçta yaşayan atalarımızdan kaldığı düşünülüyor.

Babinski Refleksi Nasıl Test Edilir?

Bu refleksi test etmek için doktorlar anahtar gibi bir cisim ile ayak tabanından parmaklara doğru çizerler. Bu kalem veya ayağı biraz rahatsız edebilecek farklı bir cisim de olabilir. Yetişkinlerde ve bebeklerde bu refleksi kontrol etmek için biraz alıştırma gerekir. Doğru yapılmadığında ortaya çıkan sonuç yanlış olacağından teşhis de yanlış olur. En doğrusu bunu uzman bir doktorun yapmasıdır.

Bebekler sinir sistemlerini tamamen kontrol edemezler. Yukarıda bahsettiğimiz gibi bebeklerde birçok refleks görülür. Yetişkinliğe doğru bu reflekslerin bazıları kaybolur. Sinir sistemi üzerinde hakimiyet arttıkça istemli hareketlerin sayısı da artar. Eğer babinski refleksi gibi bazı refleksler yetişkinlikte kaybolmuyorsa bir sorun olabilir. 2 yaşından büyük çocukların babinski refleksini göstermeleri nörolojik olarak sağlıklı değildir. Yetişkinlerde bu refleksin tespit edilmesi ayrıntılı bir nörolojik muayene gerektirir.

Babinski Refleksi Ne Zaman Görülmelidir?

2 yaşından küçük bebeklerde ayağın altında topuktan parmaklara doğru okşandığında baş parmak havaya kalkabilir. Bu yukarıda bahsettiğimiz gibi normal bir durumdur. Diğer dört parmak birbirinden ayrılabilir de ayrılmayabilir de. Babinski refleksinin ayırıcı kriteri baş parmağının terse bükülmeye başlamasıdır. 2 yaşından küçük çocuklarda bu durum herhangi bir anormalliğe işaret etmez.

Babinski refleksi bazı bebeklerde 1 yaşından sonra kaybolur. 2 yaşından sonra kaybolmazsa bir doktorun nörolojik inceleme yapması faydalı olacaktır. Özellikle yetişkinlerde bu refleksin olmaması beklenir. Ayağınızın altı okşandığında gıdıklanma yaşayabilirsiniz. Ancak 5 parmağın hepsi birbiriyle uyumlu hareket etmelidir. Baş parmak havaya kalkıp diğer dört parmak aşağı bükülmemelidir. Burada kontrolün sizin kontrolünüzde olmasına dikkat edin. Ayak parmakları bir şey yakalar gibi sizden bağımsız hareket etmemelidir.

Yetişkinlerde Bir Nörolojik Soruna İşaret Eder

2 yaşından küçük zihinsel kusurları olan bebeklerde Babinski refleksi uzun süre görülmeyebilir. Kas spasitisitesi olan 1-2 yaşındaki bebeklerde bu refleks çok zayıf olarak ortaya çıkabilir. Bazı vakalarda hiç görülmez. Refleksin 2 yaşından önce görülmemesi sorun oluştururken, 2 yaşından sonra görülmesi sorun oluşturuyor.

Yetişkinlerde görülen Babinski refleksi değişik nörolojik rahatsızlıkların habercisi olabilir. Bu sorunlar beyinde, omurilikte yapısal veya işlevsel hastalıkları oluşturabilir. Örneğin serebral palsi, beyin tümörü, omurilik tümörü, menenjit, multipl skleroz gibi hastalıklarda babinski refleksinin kusurlu olabileceği gösterilmiştir.

Çocuğunuz İçin Ne Yapabilirsiniz?

Doğduktan hemen sonra bebeğinizin gerekli kontrollerini sağlık personelleri yapacaktır. Ebeveynler olarak bebeğinizi yıllık doktor kontrolüne getirebilirsiniz. Uzman doktor bebeğin reflekslerini ve nörolojik işlevlerini kontrol edebilir. Eğer bebek 1 yaşından küçükse ve Babinski refleksini hala göstermiyorsa doktora sorabilirsiniz. Doktorunuz gerekli kontrolleri yapacak ve size durumu açıklayacaktır.

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi Babinski refleksi doktor tarafından test edilmelidir. Bu testin yapılması pratik gerektirdiği için evde yanlış sonuçlar alabilirsiniz. Çocuğunuzda bu refleksin olmadığını farkettiniz ve doktorunuz da bir nörolojik sorun olduğunu tespit etti. Serebral palsi gibi rahatsızlıkların tedavisi yoktur ama erken teşhis önemlidir. Nörolojik rahatsızlığı erkenden teşhis ederseniz önlemleri de erken alabilirsiniz. Böylece ilgili rahatsızlığın yönetimi ve çocuğun hayat kalitesini mümkün olduğunca artırabilirsiniz.