Makaleler

Beyin Bölgeleri Odaklanmak İçin Senkronize Oluyor

Beyin Bölgeleri Odaklanmak İçin Senkronize Oluyor

Üniversitede veya lisede senenin ortasındasınız, yağmurlu bir havada matematik dersindesiniz ama türev, integral konularından o kadar bıkmışsınız ki bir türlü derse odaklanamıyorsunuz. Ne yapsanız etseniz kendinizi derse veremiyorsunuz. Derste odaklanmak kolay bir iş değildir. Dikkatinizi bir yere verememenizin sebebi beyninizin bir işe yoğunlaşmak için beynin farklı bölgelerini senkronize etmesi gerektiğinden kaynaklanıyor.

Washington Üniversitesi’nde ki araştırmacılar odaklanma sürecinin telsiz telefonların aynı frekansa gelip birbirleriyle haberleşmelerine benzetiyor. Bu da uyaranı algılayan beyin alanları arasındaki iletişimi sağlamak için yeni kanallar kurabiliyor. Araştırmanın yazarlarından Amy Daitch beynin sadece dikkat ile ilgili kısımlarını değil o bölgelerle iletişimi sağlayan diğer bölgeleri de harekete geçirdiğini belirtiyor. Çalışmanın sonuçları dünyanın itibarlı dergilerinden Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde yayınlandı.

Epilepsi Hastarının Beyinleri İncelendi

Dikkat sorunu yaşayan insanlar arasında beyin hasarı görmüş ya da felç geçirmiş kişiler ilk sırayı oluşturuyor. Araştırmanın başyazarı Dr. Maurizio Corbetta dikkat eksikliğinin beyinde tabisi caizse kaynak eksikliğinden (beyin dokusu) oluştuğunu ifade ediyor. Dikkat insanların alakasız uyaranları görmezden gelmesine olanak tanıyor, tıpkı araba sürerken cep telefonu çalan bir sürücüde olduğu gibi. Dikkat ile ilgili beyin değişikliklerini incelemek için araştırmacılar epilepsi hastalarının beyinlerine elektrotlar yerleştirdiler. İkinci aşamada bu elektrotlar epilepsi nöbetlerine yol açan beyin dokularının alınması için harita oluşturulmada kullanıldı.

Hastaların izniyle elektrotlar ayrıca insan beyninin daha detaylı incelenmesini de sağlıyordu. Aslında ekip beynin değişimini 2-3 saniyelik aralıklarda manyetik rezonans görüntüleme (MRI) tekniğiyle inceleyeceklerdi. Elektrotların seçilmesinin sebebi beynin saniye yerine milisaniye ölçeğinde incelenmesine olanak tanımalarından kaynaklanıyor. Elektrotların yerleştirilmesinden önce araştırmacılar odaklanmaya yardım eden beyin bölgelerinin haritasını çıkarmak için MRI kullanarak yedi epilepsi hastasının beyinlerini taradılar. Ekip daha sonra hastalar görsel nesneleri izlerken beyin hücrelerini takip ettiler. Bu süreçte araştırmacılar hastalara bilgisayar ekranında farklı yerlere bakmasını söyleyerek sürekli onların dikkatlerini üst seviyede tutmaya çalışıyorlardı. Hasta hedef gösterilen nesneyi gördüğünde elinin altındaki tuşa basıyor ve bu sayede araştırmacılar hastanın hedef nesneyi gördüğünden emin oluyorlardı.

Daha İyi Odaklanmak için Birden Fazla Duyuyu Kullanmak Gerek

Elde edilen bulgulara göre uyaranı algılayan beyin alanlarındaki hücrelerdeki hareketlilik ne kadar fazlaysa o uyaran üstünde odaklanmak o kadar kolay oluyor. Bir beyin bölgesindeki hücrelerin hareketliliği sürekli azalıp artıyor ve belirli dalgalanmalar oluşturuyor. Ancak bu dalgalanmalar normalde farklı beyin bölgelerinde aynı hizaya gelmez. Sonuçlar odaklandığımızda beyin bölgelerindeki dalgalanmaların aynı anda yükselip aynı anda düştüğünü gösteriyor. Eğer beynin iki bölgesi senkronize olmazsa birinden çıkan sinyalin diğerine ulaşma şansı azalıyor ve bu da dikkatimizin azalmasına sebep oluyor.

Bilgisayar oyunu oynarken hiç dikkatiniz dağılmıyor değil mi? Odaklanmakta sorun yaşamıyorsunuz çünkü beyninizin bütün alanları tek bir şeyi hedefliyor. Bir yandan hesap yaparken, bir yandan duyularınız oyunu kazanmak için çalışıyor. Ders çalışırken dikkatiniz azalıp artması bir anlamda normal sayılabilir çünkü eğitim sistemimiz sadece sözel olarak işlev görüyor. Haliyle beynin diğer alanlarını çalıştırmayınca dikkat eksikliği de olabiliyor.

Hazırlayan: Çağlayan Taybaş

Kaynaklar
  1. https://news.wustl.edu/news/Pages/26356.aspx
  2. L. Daitch, M. Sharma, J. L. Roland, S. V. Astafiev, D. T. Bundy, C. M. Gaona, A. Z. Snyder, G. L. Shulman, E. C. Leuthardt, M. Corbetta. Frequency-specific mechanism links human brain networks for spatial attentionProceedings of the National Academy of Sciences, 2013

Çağlayan Taybaş

İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Moleküler Biyoloji ve Genetik mezunuyum. Şu an klinik araştırma sektöründe çalışıyorum.Bilimsel araştırmaların yanında başlıca hobilerim satranç, bisiklet sürmek, pilates ve latin dansları oldu.Mezun olduktan sonra askere gitmeden önce sinirbilim.org'u kurdum. Şu an iş ve özel hayatım çok yoğun olduğu için eskisi gibi yazamıyorum. Bana herhangi bir soru sormak isteyen varsa c.taybas@gmail.com'a mail atabilirler.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir