Beyin ile İlgili 10 Tuhaf Gerçek

İnsan beyni yaklaşık 1360 gramdır ama vücuttaki besinin 20%’sini kullanır. Beyne kan taşıyan damarların toplam uzunluğu 643 kilometredir. Beyin bu açıdan inanılmaz karmaşık bir damar ağına sahiptir.

Tıpkı elektrik kablolarındaki olduğu gibi nöronlarda daha hızlı iletişim kurabilmek için miyelin adlı bir polimer maddeyle kaplıdır. Miyelin kılıfı sayesinde nöronlar arasındaki sinyal iletimi saatte 431 km.lik bir hıza ulaşabilir. Miyelin iki farklı hücre tipi için üretilir. Beyin ve omurilikten oluşan merkezi sinir sisteminde oligodendrosit adlı glia hücreleri bazı nöronların etrafına miyelin kılıfı örerler. Vücuda dağılmış olan periferal sinir sisteminde ise Schwann hücreleri nöronlar için miyelin üretir. Şimdiye kadar yapılan araştırmalar sinir sisteminin neresinde olursa olsun miyelin kılıfının aynı işlevi gördüğünü göstermiştir.

Araştırmacılar miyelini oluşturan maddeleri tanımlamayı başardılar. Miyelini oluşturan çok sayıda lipid, protein ve bunları kodlayan genler keşfedildi. Genler keşfedildikten sonra miyelin proteinlerin sentezleyen genleri bozarak bilim insanları miyelin kılıfı üretemeyen nöronlar ve fare modelleri elde ettiler. Bu fareler nöral iletişimleri hasarlı olduğu için sürekli titreme yaşıyordu. Bu tip hayvan modelleri sayesinde miyelin kılıfının işleviyle ilgili bilim literatürüne çok değerli bilgiler kazandırıldı.

Beyninizin İçinde Her Daim Hazır Bir CEO Var

Ne zaman canınız bir yere gitmek isterse prefrontal korteksiniz hemen karar vermek ve plan yapmak için çalışmalara başlıyor. Prefrontal korteks memeli beyninin frontal lobunun ön kısmını kaplayan serebral korteks bölgesidir. Bu bölge 9, 10, 11, 12, 46 ve 47. Broadmann alanlarını içine alır. Prefrontal korteksin görevleri arasında kişiliğin belirlenmesi, karar verme, sosyal davranışları düzenleme, düşünme mekanizması ve hafıza süreçleri yer alır. Bu bölgenin temel görevi amaçlarımız doğrultusunda düşünce ve davranışlarımızı yönlendirmektir.

Sinestezi

Sinestezi adlı nörolojik rahatsızlığa sahip bireyler bir duyusal uyarıma birden fazla biçimde tepki verebilir. Farklı renkleri sayılar olarak görebilir veya resimlerden tat alabilir. Sinestezi köken itibariye “birleşik duyu” anlamına gelen, kişilerde bir duyunun uyarımıyla beraber başka bir duyunun da harekete geçtiği durumdur. Sineztezik bireyler mavi renk gördüğünde zil çaldığını duyabilir veya müzik dinlerken tatlı tadı alabilir. 60’tan fazla sinestezi türü tanımlanmış olup en yaygın olanı “harf-renk” sinestezisidir. Harf-renk sinestezisinde kişiler her harfi belli bir renkte algılar. Örneğin her “a” harfini kırmızı ya da “d” harfini sarı renkte görürler.

İleri Okuma: Sinestezi Nedir?

Koku reseptör hücrelerinin sayısı bir hayvanın koku duyusunun ne kadar gelişmiş olduğunu gösterir. İnsanlarda bu hücrelerden 12 milyon olan varken köpeklerde 1 milyar tane vardır.

Amigdala adlı beyin bölgesi sayesinde insanların yüz ifadelerinden duygusal çıkarımlar yapabiliyoruz, onları tanımasak bile. Amigdala gelişmiş omurgalı beyninin temporal lobları arasında bulunan hücre grubudur. Amigdala beynin hafıza, karar verme, davranış, öğrenme ve en önemlisi duyguları işleme gibi işlevlerine katılır ve limbik sistemin önemli bir parçasıdır.

Eğer temporal lobunuzdaki yüz tanıma bölgesi hasar görürse prosapagnozi adlı bir rahatsızlık oluşur. Bu rahatsızlığa sahip kişiler tanıdıkları insanları artık tanıyamazlar. Çok ilginçtir ki, beyinde sadece Jennifer Aniston’un fotoğraflarına tepki veren tek bir nöron vardır. Bu nörona özel olarak Jennifer Aniston nöronu ismi verilmiştir.

Hayalet Uzuvlar

Hayalet uzuvlara sahip bireyler bir uzvu olmadığı halde varmış gibi hissetmektedirler. Örneğin, sol kolunuzu trafik kazasında kaybettiniz ama hala kolunuzu hissedebiliyorsunuz. Bazen bu durum çok daha ilginçleşip hayalet penise kadar varabiliyor ve cinsel organınız olmadan ereksiyon olabiliyorsunuz.

Yabancı el sendromuna sahip kişilerin ellerinden bir tanesi artık kişinin kontrolünde değildir ve kendi isteğine göre davranır. Hollywood bu rahatsızlığı Idle Hands filmiyle izleyiciye sunmuştur.

Dünya’da her 125 milyon kişiden bir tanesi acıyı ömrü boyunca hissetmiyor. Konjenital analjezi adlı genetik bir bozukluk tarafından ortaya çıkan bu rahatsızlık vücutta acıya duyarlı sinir uçlarının eksikliğinden kaynaklanıyor.

Hazırlayan: Çağlayan Taybaş

Kaynaklar

1. http://knowingneurons.com/2014/03/13/10-brain-facts/?blogsub=confirming#blog_subscription-2
2. http://en.wikipedia.org/wiki/Synesthesia
3. http://en.wikipedia.org/wiki/Anarchic_hand