Beyincik

Beyincik, özellikle motor hareketleri düzenlemesiyle bilinen tüm omurgalılarda beynin arka kısmında ensenin hemen altındaki bölgedir. Genelde beyin loblarının olduğu serebrumdan daha küçük olmasına rağmen bazı balıklarda beyincik daha büyüktür. İnsanlarda dikkat ve dil gibi bazı bilişsel işlevlerde ve korkunun düzenlenmesinde görev alır. Bunlara ek olarak memnuniyet, keyif gibi duygularda da rol oynar. Bilim insanları beyinciğin en çok hareket kontrolü ve denetimindeki görevlerine odaklanmışlardır. Şimdiye kadar en çok incelenen işlevler hareket koordinasyonunun nasıl yapıldığıdır.

Hareketi başlatan premotor kortekstir ama hareketi düzenlemede beyinciğin çok kritik bir rolü vardır. Hem beynin birçok bölgesinden hem de omurilikten sinyal alan bu alan sinyalleri birleştirerek hareketlerde kontrol mekanizması olarak işlev görür. Ne zaman bir harekette hata görülse beyincikteki nöronlar hemen faaliyete geçerek bunu tespit eder ve düzeltmeye çalışır. Örneğin bisiklet kullanmada bu bölgenin nöronları en temel işlevlerden birine sahiptir. Premotor korteksten gelen hareket sinyalleri hareketi başlatır ama koordinasyon, kesinlik ve zamanlama gibi unsurlar beyincik tarafından düzenlenir. İnsanlarda beyinciğin hasar alması durumunda hareket kabiliyeti kısıtlanır; dik durma ve motor öğrenme süreçleri aksar.

Beyincik ile İlgili Öğrenme Teorileri

Beyinciğin için çok sayıda ve çeşitte hücre yer alır. Özellikle Purkinje ve granül hücreleri çok düzenli bir yerleşim içinde bulunurlar. Beyinciğin katman katman nöronlardan oluşan hiyerarşik yapısı çok gelişmiş bir sinyal işleme kabiliyeti kazandırır. Buradaki sinyaller çoğunlukla hareketleri düzenlemekle ilgilidir. Ayrıca motor öğrenme süreçleri de aktif olarak yürütülür. Vücudunuzun hareketlerindeki veya duruşundaki en ufak bir değişiklik bile beyincikte işlenir. Beyinciğin bu kadar üst düzel bilgi işleme mekanizmasına sahip oluşu bilim insanlarının çok dikkatini çekiyor. Sayısı teori geliştirildi ama hiçbiri hareket kontrolünün nasıl işlediğini tam olarak açıklamak için yeterli olmadı. Purkinje ve granül hücrelerinin yanında tırmanıcı ve yosul lifler de beyinciğe çok karmaşık bir çalışma ağı kazandırıyor. Bir de bu ağın yeni bilgilerle sürekli değiştiğini düşünürsek işin içinden çıkmak zorlaşıyor.

Motor öğrenmenin beyincikle ilgili olduğu anlaşıldığında her şey bitmedi. Bilim insanları arasında şiddetli bazı tartışmalar da başladı. Öğrenme olayı beyinciğin içinde mi oluyordu yoksa beyincik sadece diğer beyin bölgelerine sinyal göndermekle mi kalıyordu? David Marr ve James Albus’a göre tırmanıcı lifler, Purkinje hücreleri ile paralel lifler arasındaki sinaptik değişimleri tetikleyen sinyaller gönderiyor. Eğer tırmanıcı lifler hareketle ilgili hata sinyali gönderilirse ilgili hareketle ilgili güçlü sinaps kurulmuyor. Eğer tırmanıcı lifler hareketle ilgili “bu doğru” sinyali gönderirse sinyaller daha da güçlendiriliyor.

Motor Nöronları Kısa Süreli Hafızayı Etkiliyor

Hazırlayan: Çağlayan Taybaş

Kaynak

https://nba.uth.tmc.edu/neuroscience/m/s3/chapter05.html