Beynimizdeki Adalet Terazisi: Cezalandırmaya Nasıl Karar Veriyoruz?

İçimizdeki adalet duygusunun bir getirisi olan suçluyu cezalandırma yöntemi yüzyıllardır süregelmektedir. Toplumsal düzeni sağlamakta önemli rolü olan bu yöntem suçlunun verdiği zarara aldığı karşılıktır. Tarihte bilinen ilk mahkeme M.Ö 1850 civarında Sümerler’de yapılmış olup ölüm cezasıyla sonuçlanmıştır. Peki bir suçluyu cezalandırmaya nasıl karar veriyoruz ve bunu neleri göz önüne alarak yapıyoruz?

Bulgular gösteriyor ki dorsolateral prefrontal korteks (DLPFK)  adlı beyin bölgesi cezalandırma konusunda önemli bir role sahip. Bu bölge beynimizin ön kısmında bulunuyor. Davranışlarımızı düzenlemede ve karar verme gibi idari işlevlerde görevli olup özellikle ahlaki ve hukuki kararlar verirken etkinleşiyor. Yapılan çalışmalara göre DLPFK şüphelinin suçluluk derecesini ve verdiği zararı ortak olarak değerlendirip adalet ölçümüze uygun bir ceza vermemizi sağlıyor.

İleri Okuma: DLPFK Nedir?

DLPFK ve Adalet Duygusu

Amerika’da Harvard Üniversitesi’nde DLPFK’nin cezalandırmaya karar vermedeki rolünü anlamak üzerine bir araştırma yapıldı. Bu çalışmada 66 gönüllüye çeşitli derecelerde suçların işlendiği senaryolar okutuldu ve bu senaryolardaki suçlulara uygun cezalar vermeleri istendi. Bu senaryoların bazılarında suç kasti olarak işlenmişken bazılarında hafifletici sebepler vardı. Katılımcıların yarısının DLPFK’si  rTMS adlı bir yöntemle manyetik uyarıma maruz kalırken diğer yarısı sahte bir rTMS’ye maruz kaldı ve bu sırada nöral aktiviteleri ölçüldü. rTMS tekniğinde ama bu beyin bölgesindeki faaliyeti bozmaktı. DLPFK’leri manyetik uyarıma maruz kalmayan katılımcıların suç derecesi ve verilen zararı birlikte değerlendirip bir sonuca vardıkları görüldü. Diğer gruptaki katılımcılar ise suçun sonucundan ziyade sadece suçlunun niyetini göz önünde bulundurarak bir cezalandırma kararına vardılar.

İleri Okuma: Transkranyel Manyetik Uyarım Nasıl Çalışır?

Adalet Terazisinde TMS kullanılıyor

Transkraniyal manyetik uyarım beynin bir bölümünde yer alan nöronların elektriksel faaliyetlerini değiştirmeye yönelik bir tekniktir. İçinden elektrik geçen bir bobin ilgili beyin bölgesine yaklaştırılır ve bobinden yayılan manyetik dalgalar nöronların hücre zar potansiyelini etkiler. Bu şekilde etkin olmayan nöron grubu etkinleşir ve araştırmacılar da bunun ne gibi etkileri olacağını araştırırlar.

İleri Okuma: Beyin Elektriksel Sinyalleri Nasıl İşler?

Transkraniyal manyetik uyarım temelde elektromanyetik indükleme ilkesi ile çalışır. TMS ile öğrenmenin ve belleğin güçlendirilebileceği pek çok araştırma tarafından gösterilmiştir. Bu sonuçların ne kadar kalıcı olacağı ise hala araştırılmaktadır. Ayrıca serebral korteksin haritalanması, hafıza, dil, öğrenme gibi pek çok beyin işlevinin doğasının araştırılmasında da TMS yaygın olarak kullanılmaktadır.

Araştırmadan elde edilen sonuçlar açık bir şekilde gösteriyor ki DLPFK’de faaliyeti engelleyecek bir uyarım adalet sistemimizde cezayı belirlemede kullanacağımız bilgileri birleştirmede sorun yaşamamıza sebep olabiliyor. Suçun boyutu ve doğurduğu zararlı sonuçlar hakkındaki bilgi bu beyin bölgemizde bütünleştiriliyor ve böylece uygun bir ceza belirleyebiliyoruz.

Hazırlayan: İrem Havle

Kaynaklar

1. http://www.medicaldaily.com/court-cases-decisions-about-persons-guilt-and-their-punishment-occur-separate-regions-352958
2. http://neurosciencenews.com/dlpfc-punishment-neuroscience-2658/
3. http://www.turkishnews.com/tr/content/2013/12/11/sumerler-tarihte-bilinen-ilk-mahkeme-karari/