Beynin Gelişimi Vücut Kadar Hızlı Değildir
Doğduktan itibaren vücudunuz belirli bir yaşa kadar programlanmış bir hızda büyür. Bu büyümeye paralel olarak beyniniz de gelişir. Ancak buradaki kilit soru şu: Beyin ve vücut aynı hızlarda mı büyür yoksa biri diğerini geçebilir mi? İnsan beynindeki nöronlar sürekli değişime uğrar ve beynin gelişimi ancak 20’li yaşların ortalarında veya sonlarında tamamlanır. Vücut gelişimi ile kıyaslandığında beynin gelişme hızı ile vücudun gelişme hızının tam olarak aynı olmadığını söyleyebiliriz.
Beynin Gelişimi ve Sinapslar
Beyindeki bazı sinapsların kullanılmadığından silinmesi gelişim sürecinde normal bir olaydır. 3 yaşında bir katrilyon sinapsa sahip olan bebek beyni bu sinapsların hepsini kullanmaz. Bu yüzden kullanılmayan kısımlar yok edilmeye başlanır. Bu işlem de beynin farklı kısımlarında farklı hızlarda gerçekleşir. Örneğin, oksipital lobun sinaptik eliminasyonu 20 yaşına gelindiğinde biterken, frontal lobta sinapsların oluşturulup yok edilmesi bazen 30 yaşına kadar devam eder. Bu gelişimsel süreçler tabii ki davranışları da etkiliyor.
17-18 yaşlarındaki gençlerin fiziksel gelişimleri çok iyidir ancak beyin gelişimleri hâlâ devam ettiği için davranışları bir yetişkinin davranışlarından oldukça farklıdır. Bazı yeni yetme gençler olgun bir birey gibi görünürler ama aslında hâlâ bir çocukturlar. Bu yaştaki insanlar genelde duygularını çok güçlü yaşarlar ama sorun şu ki, beyin gelişimleri tamamlanmadığından bu duyguları kontrol altına almayı beceremezler.
Vücudun Büyümesi ve Gelişimi
İnsan vücudu allometrik bir biçimde büyüyor. Yani el, ayak ve diğer organları aynı hızda değil farklı hızlarda gelişiyor. Örneğin kol ve bacaklarımız başımızdan çok daha hızlı büyür. Doğum öncesi gelişim ve erken bebeklik boyunca, tüm vücudun olağanüstü bir oranını baş oluşturur. Bebeğin kafaya yakın olan vücut bölümlerinin ayaklara yakın olan vücut bölümlerinden önce geliştiği sefalokaudal evrede vücudun en erken büyümesi baş kısmında gerçekleşir. Bu dönemde, fiziksel büyüme ve özelliklerin farklılaşması yukarıdan aşağıya doğru aşama aşama ilerler. Aynı örüntüye baş bölgesinde de rastlarız. Başın gözler ve beyin gibi üst kısımları, çene gibi aşağı kısımlardan daha hızlı büyür.
Beyin gelişimi açısından ilk birkaç yıl her saniye 700 sinaps oluşturulur. Hem bebeğin genleri hem de çevreden edinilen tecrübeler sayesinde beyin zaman içinde şekillenir ve 10-15 yıl sonra yetenek dediğimiz kavram oluşturulur. Birçok kişinin “Allah vergisi” diyerek uydurduğu yeteneklerin küçük bir bölümü genlerden büyük bölümü ise bu erken yaştaki tecrübelerden kaynaklanır.
Hazırlayan: Çağlayan Taybaş
