Bölünmüş Uyku ve Faydaları

10 Temmuz 2016 Çağlayan Taybaş

Bilinenin aksine kesintisiz 8 saatlik bir gece uykusu doğal insan davranışı değildir. Örneğin akşam 9-10 sıralarında yatağa girip 3, 3.5 saatlik bir uykudan sonra uyanmanın beyin ve vücut üzerinde farklı etkileri vardır. Uykunun ilk evresinden sonra 1 saat uyanık kalıp gecenin sessizliğinde dinlenmiş bir beynin verimi yorgun bir beyinden daha yüksektir. Sonrasında bir kez daha 3 veya 3.5 saatlik bir uyku sonrası hem vücut uyku ihtiyacını karşılaşmış olur hem de siz geceden daha fazla istifade etmiş olursunuz.

Yapay Işık Uykumuza Zarar Veriyor

Yapay ışığın fazla kullanımı uyku döngülerimizi düzenleyen kronobiyolojik sistemlerimize zarar veriyor. 1992 yılında psikiyatrist Thomas Wehr bir ay boyunca günde 14 saat karanlıkta yaşayan insanların bölünmüş uyku düzenine geçtiklerini söylüyor. 2001 yılında Virginia Üniversitesi’nden Prof. Roger Ekirch böyle bir bölünmüş uyku düzeninin nesiller boyu uygulandığını belirtiyor. Tarihsel verilere baktığımızda Homer, Austen, Charles Dickens ve Tolstoy gibi yazarların da aralarında bulunduğu çok sayıda kişinin bir bütün halinde uyumadığı karşımıza çıkıyor.

Roger Ekirch’in ifadesiyle bunu neredeyse her yazar uyguluyor. “Uykuyla yaratıcılığınızı geliştirin” yazımızda uykudan kalkmanın ilk dakikalarında rüya senaryolarının beyin dinamiğinin yaratıcılığı nasıl tetiklediğini anlatmıştık. Yine aynı ilkelerden hareketle gece yarısı 1 saat uyanık kalarak düşüncelerimizle baş başa kalırız. Gecenin gizemliliğinde 1 saat bize çok iyi bir düşünme zamanı verir.

Bölünmüş Uyku Birçok Kültürde Var

İki uyku arasında kalan zaman dilimi hem batı hem de doğu kültürlerinde yer alır. Geçmiş yüzyıllarda kiliselerde rahipler Tanrı ile iletişim kurmak için sacred hour dedikleri gece uyanma saatini seçmişlerdir. Hatta bu saat için “the watch” terimini kullanmışlardır. Yatakta meditasyon yapmak için dua etmek için bu saat özel bir nitelik taşır. İslamiyette gece uykudan kalkıp abdest alarak teheccüd namazı kılınması tavsiye edilmiştir. “Gecenin bir kısmında da uyanarak sana mahsus fazla bir ibadet olmak üzere teheccüd namazı kıl ki, Rabbin seni Makam-ı Mahmud’a (yüce bir makam) ulaştırsın.” (İsra/79) ayetinde görüldüğü gibi uykudan uyanmanın insan fizyolojisine yarar sağlayacağı tavsiye ediliyor.

Uzun gece uykuları 3 saatlik uykulara kıyasla rüyalarımızla olan bağı da bozuyor. Psikolojide rüya içeriklerinin önemli bir yeri vardır. Uykuyu bölerek arada kalan zamanda rüyaların bize ne anlattığına bakmalıyız. Erkich’in deyimiyle rüyaları bir bulmaca olarak değil bize bir şeyler anlatmaya çalışan dersler olarak görebiliriz.

Bölünmüş Uyku Rüyaları Anlamada Yardım Edebilir

Geçmiş yüzyıllarda doktorlar ilaçları “watch” esnasında almanın ve uyku pozisyonunu değiştirmenin daha yararlı olduğuna inanırlardı. 16. yy’da Fransız bir doktor çocuğu olmayan kişilerin iki uyku arasında seks yapmasının hamile kalma ihtimalini artıracağını iddia etti. Bu iddiası daha sonraları İngiliz doktorlardan da destek buldu.

Geçmiş zamanlarda bölünmüş uyku kolaylıkla uygulanabiliyordu ancak günümüzde yapay ışığın yaygın kullanımı bunu zorlaştırıyor. Durum öyle bir hal aldı ki siz evinizin tüm ışıklarını kapasanız bile sokak ışıkları uykunuza zarar veriyor. Uykusunu bölmek isteyen bireyler maruz kaldıkları ışığa dikkat ederek bu bir saatlik gece zamanını kullanmalılar.

Hazırlayan: Çağlayan Taybaş