Demans Tedavisinde Psikososyal Müdahaleler Çok Etkili Olabilir

Siz de son yıllarda demans hastalığını duyup acaba ben de yaşlılıkta bu hastalığa yakalanacak mıyım dediniz mi? Onlarca yıldır yapılan araştırmalar sonucunda demans için çok sayıda ilaç ve teknik bulundu fakat elimizde kesin olarak hastalığı engelleyecek bir sonuç alamadık. Demans, otizm, şizofreni gibi hastalıkların salt biyolojik hastalıklar olmadığı olayın sosyal yönünün de azımsanmayacak derecede önemli olduğu gerçeğini kabul etmeye başladıktan sonra psikososyal müdahaleler geliştirerek daha iyi sonuçlar almaya başladık. Öncelikle neden psikososyal müdahalelere gerek duyduğumuzu ikinci olarak da geliştirilen psikososyal müdahale yöntemlerine gelin birlikte bakalım.
Psikososyal Müdahaleler Neden Gerekli?
İlaçların belirli tip hastalıklar için oldukça başarılı olduğunu söyleyebiliriz. Ancak son yıllarda dünya nüfusunun artması, teknolojinin gelişmesi, genetiği değiştirilmiş besinlerin tüketilmesi gibi nedenlerden ötürü yapısını ve neden oluştuğunu anlayamadığımız hastalıklar arttı. Davranışın beyni değiştirdiği araştırmalar sonucu bulgulanması, bizleri belirli bir yere kadar götüren ilaçların yanına insanın sosyal varlık olması psikososyal müdahalelerin de iyileşme için gerekli olduğu anlaşılmıştır.
Davranışsal Müdahaleler
Davranışsal müdahale klasik ve edimsel koşullanmaya dayalı öğrenme tekniğidir. Yapı itibari ile genel durumlar için olmasa bile özgül durumlarda (fobiler, kompülsiyonlar, psikofizyolojik reaksiyonlar) oldukça işe yarayan bir tekniktir. Bu müdahale konusunda net bir şeyler söylemek için erken çünkü çalışmaların çoğaltılması gerekir. Davranışsal müdahaleler özgül durumlarda kullanılan psikososyal müdahale yöntemidir.
Duygu Odaklı Müdahaleler
Anımsama Terapisi: Hastalar için yakın zamanlı olayların hatırlanması oldukça zor olsa da geçmişte yaşanılan olaylar hatırlanabiliyor, özellikle olumlu ve başarılı anılar daha kolay hatırlanabiliyor. Anımsama terapisi de tam olarak burada devreye giriyor, grup terapisi şeklinde hastalar bir araya getiriliyor ve geçmişte olumlu ve başarıları anlatılıyor bu sayede hastalar daha güçlü, özgüvenli ve değerli hissedebiliyor. Ancak geçmişe bağlı kalınmayıp geçmiş olayların günlük olaylarla bağdaştırmasına yardımcı olunmalıdır. Terapi, grup içinde karşılıklı geri bildirim vermeye, kişiler arası iletişime ve yeni arkadaşlıkların kurulmasına ortam yaratmaktadır. Bireyin güçlü ve başarılı yönlerini hatırlatıp benlik saygısının arttırıldığı psikososyal müdahale yöntemidir.
Geçerlileştirme Terapisi: Avrupa’da demanslı bireylere sunulan en yaygın ilaçsız tedavi yöntemidir. Temel amaç hastaların stres düzeylerini azaltıp onların “empati kurma becerisini arttırma” hedeflenmiştir. Bu sayede bireylerin iç görüsü arttırılarak benlik saygısı, yaşam değeri, sözel ve sözel olmayan iletişim ve fiziksel iyi oluş geliştirilmektedir. Her bireyin değerli ve özel oluşuna vurgu yapan psikososyal bir müdahale yöntemidir.
Biliş Odaklı Terapiler
Gerçeklik Yönelimi: Bilişsel aktiviteyi arttırmak hedeflenmiştir. Aile fotoğraflarındaki insanlar hakkında konuşmak, yapboz, duyu uyarımı, kısa soru-cevap oyunları, egzersiz ve hareket, müzik, şarkı, boyama ve el sanatları aktiviteleri, bingo, satranç oyunu, masa başı oyunları (kelime oyunları, bulmacalar), geleneksel oyunlar (tavla), hatırlatmayı sağlayacak oda düzenlemesi (video, müzik, savaş yılları vs.), gibi aktivitelerle zihinsel kapasitenin arttırılması hedeflenen psikososyal müdahale yöntemidir.
Bilişsel Akılda Tutma Terapisi: Demans dışında kafa travması veya bellek kaybı gibi hastalıklarda da kullanılan bir yöntemdir. Yöntem olarak zihin egzersizleriyle bilişsel aktivite arttırılıp hastalığın ilerleyişini durdurmak hedeflenmiştir. Bu sayede demanslı bireylerin artan bilişsel aktiviteleri benlik saygısı ve fiziksel iyi oluşu etkileyip hastanın durumunda ilerleme kaydedilmesini sağlayan psikososyal müdahale yöntemidir.
Hazırlayan: Mücahit Karanfil
Kaynak
https://dergipark.org.tr/download/article-file/115007