Epilepside Tamamlayıcı Ve Alternatif Tıbbın Yeri
Epilepsi dünya genelinde her yaş grubundan yaklaşık 70 milyonu insanı etkileyen ve nöbetlerle karakterize olan yaygın kronik sinirsel bir hastalıktır. Epilepsi tedavisi öncelikli olarak 30’un üzerinde olan çeşitli antiepileptik ilaçlar aracılığıyla sağlanmaktadır. Uygun ilaç tedavisiyle hastaların büyük çoğunluğunda nöbet kontrolü sağlanmasına rağmen diğer üçte birinde ilaca karşı direnç görülmektedir. Ayrıca epilepsi hastalarının yaklaşık %30-40’ı klasik antiepileptik ilaç kullanımından kaynaklanan sayısız yan etkilerden mustarip olmaktadır.
Epilepsi cerrahisi, ilaca dirençli epilepsili hastalarının sınırlı bir kısmı için değerli bir seçenek olmaktadır ancak, devam eden ilaca dirençli epileptik nöbetler, artan morbidite ve mortalite ile ilişkili olması nedeniyle, hastaları sorunları için geleneksel olmayan tedavi seçenekleri aramaya yöneltmiştir. Binlerce yıldır epilepsili bireyler, doğal olarak kabul edilen ve birçok durumda genellikle güvenli kabul edilen çeşitli bitkiler ve şifalı otlar kullanmışlardır.
Tamamlayıcı ve alternatif tıp, modern tıbbın ayrılmaz bir parçası olmayan sağlık ve tıbbi uygulamalar olarak tanımlanmaktadır. Tamamlayıcı ve alternatif tıp, yüksek, orta ve düşük gelirli ülkeler de dahil olmak üzere dünya çapında yaygın olarak kullanılmaktadır. Tamamlayıcı ve alternatif tıp, epilepside farmakolojik tedaviyi emosyonel kontrole ve stresin azaltılmasına katkıda bulunarak tedavi edebilir ve sonuç olarak nöbet yönetimini ve kontrolünü ve yaşam kalitesini iyileştirebilir. Maneviyat, dindarlık ve inanç egzersizi, psikiyatrik semptomlar (depresyon ve anksiyete), nörolojik bozukluklar ve zihinsel sağlık için potansiyel tamamlayıcı ve yardımcı tedaviler olarak kabul edilebilir.
Spiritüel Ve İnanç Perspektifinden Epilepsi
Epilepsi, din ve hurafeler tarih boyunca birlikte değerlendirilmişlerdir. Buna en büyük örneklerden birisi 1792 yılında Norveç’te doğan ve 84 yıl yaşamış Wise-Knut’tur. Onun şiddetli ve tedavi edilmemiş epilepsi hastalığı vardı, bu rahatsızlık onda dinsel semptomlar gösteriyordu. Nöbet sonrası ruhsal uyanış hayatında dönüm noktasını oluşturuyordu. O, sesler duyuyor ve dinsel halüsinasyonlar görüyordu, bu sıra dışı yeteneklerin ona Tanrı tarafından verilmiş bir hediye olduğunu düşünüyordu. Onun hikayesi, dinler tarihinde mistik ve dinsel figürler arasında epilepsi bağlantısını akla getirmiştir.
Kardec, “Ruhlar” (The Spirits) kitabında epilepsi hastalarının serebral kortekste meydana gelen epilepsi atakları sırasında yaşadıkları psikolojik ve duygusal stresin bu tür sanrılara neden olabileceği belirtilmektedir, ayrıca fiziksel ve ruhsal acı ahlaki ve ruhsal gelişim için önemlidir. Kişiler fiziksel ya da ruhsal acıyı iyi bir şekilde özümseyebilir ve bununla baş edebilirse, beyin sağlığını koruma ve delilikten uzak durma şansı yakalayabilirler dolayısıyla intihara eğilim daha düşük olur. Epilepside zihinsel ve ruhsal rahatsızlıklardan dolayı intihar olanları yüksektir bu nedenle din inanç ve ruhsal dünya fiziksel ve zihinsel sağlığı korumada epilepsi hastalarının kurtarıcısı olabilmektedir. Geleneksel olarak bu stratejiye “başa çıkma” denmektedir. Bu durumun epilepsi hastalığının yararına sonuçlar sağladığı gösterilmiştir. Başa çıkma stratejileri zihinsel ve davranışsal tekniklerle psikolojik ve duygusal sorunları çözmede araç olarak kullanılmaktadır.
Dünya Genelinde Uzman Hekimlerin Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp Görüşleri
Yakın zamanda verileri yayımlanan, Türkiye’nin dahil olmadığı 25 ülkeden katılım sağlayan 1112 nörolog ve psikiyatristlere yönelik çevrimiçi olarak gerçekleştirilen anket ile farklı kültür ve inanışa sahip hekimlerin, hastalarına tamamlayıcı ve alternatif tıbbı önerip önermediği ve bu tür uygulamaların nöbet kontrolüne yardımcı olabilirliği gibi çeşitli sorulara yanıt vermeleri istenmiştir. Anket sonucuna göre;
Egzersiz yapmak
Doktorların yaklaşık beşte ikisi, egzersizin nöbetlerin tedavisinde yardımcı olabileceğine inanıyordu ve epilepsili hastalar için en sık önerilen Tamamlayıcı ve alternatif tıp tedavilerinden biriydi. Egzersizin zihinsel sağlık, biliş ve beyin işlevi üzerindeki etkileri kapsamlı bir şekilde incelenmiştir. Egzersizin epilepsili hastalar üzerindeki faydalı etkileri insan ve hayvan çalışmalarında gösterilmiş olsa da altında yatan mekanizmalar hala tam olarak anlaşılamamıştır. Uzmanların çoğu, kontrollü epilepsi hastalarında, tüplü dalış, paraşütle atlama ve yükseklikle ilişkili diğer sporlar dışında egzersiz uygulamasında herhangi bir kısıtlama olmaması gerektiğine inanmaktadır. Nöbet türleri, sıklığı ve tetikleyicileri dikkate alınarak bireysel bir risk değerlendirmesi çerçevesinde kontrolsüz nöbet geçiren kişiler için daha geniş kısıtlamalar uygulanabilmektedir.
Bitkisel İlaçlar
Ankete katılan doktorların yaklaşık beşte biri, epilepsili kişilerde bitkisel ilaçların nöbet tedavisinde yardımcı olabileceğine inanmaktadır. Bitkisel ilaçlar, Orta Doğu, Afrika, Avrupa, Asya ve Amerika da dahil olmak üzere birçok ulus ve kültürde epilepsi tedavisi için asırlık bir tıbbi uygulama olmasına rağmen, insanlarda çoğu bitkisel ilacın etkinliği ve güvenliği hakkında sağlam bir kanıt bulunmamaktadır. Ayrıca bitkisel ilaçların kullanımında ülkeler arasında farklılıklar bulunmaktadır. Gelişmiş ülkelerde, bitkisel ilaçlar esas olarak nöbetleri kontrol etmek, Antiepileptik ilaçların olumsuz etkilerini azaltmak ve genel sağlığı korumak için kullanılırken, gelişmekte olan ülkelerde, bitkisel ilaçlar genellikle geleneksel Batı ilaçlarının yerine kullanılmaktadır.
Akupunktur
Ankete katılanların çok azı akupunkturun epilepside iyi bir tamamlayıcı ve alternatif tıp seçeneği olduğuna inanmışlardır. Akupunktur, çok çeşitli hastalıklarda uygulanan basit ve güvenli bir geleneksel şifa yöntemidir ancak, akupunkturun etkinliğine ilişkin mevcut klinik araştırmalar küçük, heterojen ve kayırma sapma riski yüksek olduğu için hekimler epilepsili hastalarda bunu bir tedavi seçeneği olarak desteklememektedir.
İbadet
Doktorların yaklaşık %12’si duaların nöbetleri tedavi etmede yardımcı olabileceğine inanmışlardır. Bilindiği kadarıyla literatürde duaların, maneviyatın veya dindarlığın nöbet önleyici etkileri hakkında hiçbir kanıt bulunmamaktadır. Bununla birlikte, Orta batı Amerika Birleşik Devletleri’nde 228 epilepsi hastası üzerinde yapılan bir çalışmada, dua ve maneviyat, tamamlayıcı ve alternatif tıbbın en yaygın kullanılan şekli olarak görülmektedir. İran’da yapılan bir başka çalışmada ise önceki çalışmaya benzer sonuçlar gösterilmiştir. Maneviyat ve dindarlık uygulaması, olumlu bir başa çıkma stratejisi ve ruh sağlığı ve yaşam kalitesi üzerinde faydalı etkiler sağlayabilmektedir. Sağlık çalışanları, bireysel inançlara saygı göstererek maneviyattan yararlanabilirler.
Cin çıkarma
Doktorların %2’den azı epilepside tamamlayıcı ve alternatif bir tıp seçeneği olarak cin çıkarma ayinine inanmaktadır. Nijerya’da epilepsisi olmayan 365 kişi ile yüz yüze yapılan bir görüşmede, katılımcıların %81’inde geleneksel tıp ilk tercih edilen tedavi seçeneği olmuş ve tedavi yaklaşımları arasında bitkisel preparatlar (%68), manevi cin çıkarma (%34) ve tedavi yaklaşımları yer almıştır. Özel kültürel diyetler (%29). Literatürde epilepsi tedavisinde etkili bir seçenek olarak cin çıkarmayı destekleyen hiçbir kanıt bulunmamaktadır.
Biofeedback
Mevcut çalışmada, doktorların yaklaşık dörtte biri biofeedback’in nöbetleri tedavi etmede yardımcı olabileceğine inanmışlardır. Biofeedback, invaziv olmayan ve görünüşte olumsuz etkisi olmayan bir terapötik seçenek olarak karşımıza çıkmaktadır.
Diğer Yöntemler
Psikolojik okuma ve masaj terapisi, yalnızca bu ankete katılan birkaç uygulayıcı tarafından epilepsi tedavisi için değerli seçenekler olarak kabul edildi. Şu anda, epilepsili hastalarda bu terapötik seçenekleri değerlendiren hiçbir çalışma bulunmamaktadır. Epilepsi hastalarının tedavi planında uygulanması önerilen diğer bazı tamamlayıcı ve alternatif tıp seçenekleri (örneğin müzik terapi) vardır; bunlar çalışmaya dahil edilmemiştir.
Bu küresel ankette, dünya çapındaki çoğu doktorun tamamlayıcı ve alternatif tıbbın epilepsili hastalarda nöbetlerin tedavisinde genel olarak yardımcı olabileceğine inandığı gözlemlenmiştir. Önceki çalışmalar, tamamlayıcı ve alternatif ilaçların nöbet önleyici etkinliğine benzer yüksek oranlarda inandığını göstermiştir.
Sonuç olarak,
Binlerce yıldır süregelen tedavi yöntemlerinin varlığı, epilepsi ve özellikle epilepsi komorbiditelerinin iyileştirilmesi konusunda modern tıbba katkılar sağladığı düşünülmektedir. Ancak bu tür uygulamaların etkinliğinin daha iyi anlaşılabilmesi adına daha fazla bilimsel araştırma yapılması gerekmektedir.
Hazırlayan: Hüsniye Özalp
Kaynaklar
Asadi-Pooya AA, Brigo F, Lattanzi S, Karakis I, Asadollahi M, Trinka E, Talaat El Ghoneimy L, Pretorius C, Contreras G, Daza-Restrepo A, Valente K, D’Alessio L, Turuspekova ST, Aljandeel G, Khachatryan S, Ashkanani A, Tomson T, Kutlubaev M, Guekht A, Alsaadi T, Calle-Lopez Y, Mesraoua B, Ríos-Pohl L, Al-Asmi A, Villanueva V, Igwe SC, Kissani N, Jusupova A. Complementary and alternative medicine in epilepsy: A global survey of physicians’ opinions. Epilepsy Behav. 2021 Apr;117:107835.
Vancini, R.L., Lira, C.A., Vancini-Campanharo, C.R., Barbosa, D.A., & Arida, R.M. (2016). The Spiritism as therapy in the health care in the epilepsy. Revista brasileira de enfermagem, 69 4, 804-10 .
Xiao F, Yan B, Chen L, Zhou D. Review of the use of botanicals for epilepsy in complementary medical systems–Traditional Chinese Medicine. Epilepsy Behav. 2015 Nov;52(Pt B):281-9.
Tan M, Kavurmaci M. Complementary And Alternative Medicine Use In Turkish Patients With Epilepsy. Altern Ther Health Med. 2021 Jul;27(4):19-23.
