Erken Yaşlanma Nasıl Oluyor?
Şu ana kadar kayıtlara geçen en yaşlı insanlar 113 ve 122 yıl yaşadı. Ne kadar uzun yaşayacağımız ve vücudumuzun ne kadar hızlı yaşlanacağı %50 oranında genetik etkenlere bağlıdır. Diğer %50 ise beslenme alışkanlığı, egzersiz, hayat tarzı ve hastalıklar gibi çevresel etkenlere bağlıdır. Geçtiğimiz 20-30 yılda ömür beklentisindeki sürekli artışın başlıca sebebi, iyileştirilmiş toplum sağlığı ve hastalıklara karşı bulunan yeni tedavi yöntemleridir. Bilim insanları elimizdeki imkanları göz önüne aldığımızda ortalama insan ömrünün 85’i aşamayacağını düşünüyor. Araştırmacılar bunun yerine ömür beklentisindeki büyük artışların bundan sonra erken yaşlanma sürecinin kendisinin yavaşlatılmasından gelmesi gerektiğine inanıyor.
Erken yaşlanma süreci, organların çalışmasına etki eden belli genleri ve proteinler ile vücut organlarının ve DNA’ya rastlantısal olarak zarar veren toksik moleküllerin (serbest radikaller) doğal üretiminin birleşiminden meydana gelir. Bu tür zararlar, zamanla vücudun kendi kendini onarma becerisini aşar ve hastalık ile ölüme karşı yükselen bir hassaslıkla sonuçlanır.
Genler Erken Yaşlanma Konusunda Çok Etkili
Örneğin, hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalarda hayat süresini %200-600 arttıran düzinelerce gen tespit edildi. Çok yaşlı insanların (ortalama 98) üzerinde yapılan çalışmalar şaşırtıcı sonuçlar ortaya koyuyor. Bilim insanları iyi kolesterol üretimini artıran ve dolayısıyla kalp damar sistemini geliştiren, erken yaşlanma sürecini yavaşlatan bir geni ortaya çıkardı. Bu, çok yaşlı insanlardaki erken yaşlanma sürecini yavaşlatan düzinelerce genetik faktörü tespit eden araştırmalardan sadece bir tanesi. İyi bir beslenme düzeni, egzersiz yapma, stresi azaltma, olumlu bir tavra sahip olma ve ilave ilaçlar (vitamin veya antioksidan) almak gibi alışkanlıklar, hayat kalitesinin artmasına ve 100 yaşına kadar yaşamaya yardım etse de bunların hiçbirinin kendi başına yaşlanma sürecini yavaşlatarak insanların 130 yaşına kadar veya daha fazla yaşamasını sağladığı kanıtlanmadı.
Nüfus yaşlandıkça insanlar yaşlanmayı önleyen ilaçlar arıyor ve satın alıyor. Ancak hiçbir yaşlanmayı önleyici ilacın yaşlanmayı yavaşlattığı kanıtlanmadı.
Hazırlayan: Çağlayan Taybaş
Kaynak: Psikolojiye Giriş – Rod Plotnik
