Etnometodoloji Nedir?

Kökenleri dikkate alındığında etnometodoloji terimi, insanların gündelik yaşamlarını sürdürürken kullandıkları “yöntemler” anlamına gelir. İnsanların rasyonel olmalarının yanı sıra günlük yaşamda biçimsel mantığı değil pratik akıl yürütmeyi kullanıldığı düşünülür.

Bir diğer tanım olarak: “toplumun sıradan üyelerinin kendilerini içinde buldukları durumları anlamlandırmalarına, bu durumun içinde kendilerine çözümler üretmelerine ve bu durumlara göre hareket etmelerine aracılık eden sağduyuya dayalı bilgi bütününün ve prosedürler ve dikkate alışlar dizisinin” araştırılması (Heritage, 1984:4; Linstead, 2006).

Harold Garfikel ve Etnometodoloji Serüveni

Etnometodolojinin sosyolojide özel bir yeri olmasını büyük ölçüde Garfikel’in başarısıdır. 1950’ler ve 60’larda, bir dizi yazıyla bu temel yaklaşımın ana hatlarını çizen Garfinkel’dir ve günümüzde temel etnometodolojik şahsiyet konumunu sürdürmektedir. Garfinkel ve etnometodologlar, sosyolojinin nesnel yapılara yönelik geleneksel ilgisini yeni bir biçimde ele almaya çabalamışlardır (Mynard ve Clayman, 1991).

Garfinkel’in etnoyöntemler hakkında temel görüşlerinden biri, bu yöntemlerin “düşünümsel bir şekilde açıklanabilir” olduklarıdır. Açıklamalar, eyleyenlerin spesifik durumları izah etme (betimleme,eleştirme ve idealleştirme) biçimleridir (Bittner,1973; Orbuch,1997).

Etnometodologlar, açıklamaların sunuluş ve başkaları tarafından kabul ediliş (veya reddediliş) biçimlerine olduğu kadar insanların açıklamalarını çözümlemeye de çok ilgi gösterdiler. Etnometodologların konuşmaları çözümleme ile meşgul olmalarının nedenlerinden biri de budur. Bir örnek vermek gerekirse, bir öğrenci hocasına sınava neden girmediğini izah ederken bir açıklama getirmektedir. Öğrenci, bir olayı hocasına anlamlı hale getirmeye çalışmaktadır. Etnometodologlar, bu açıklamanın doğasıyla ilgilenir fakat daha genel olarak öğrencinin açıklama getirmesine ve hocanın onu kabul etmesine veya reddetmesine aracılık eden açıklama pratikleri (Sharrock ve Anderson, 1986) ile ilgilenirler.

Etnometodolojinin Çeşitlenmesi

Etnometodolojinin sistematikleştirilmesi 1967’de etnometodolojide Araştırmalar’ın yayımlanmasıyla olmuştur. Etnometodoloji yıllar içinde büyüdü ve çeşitli doğrultularda gelişme gösterdi. Bunlardan biri Don Zimmerman’ın belirttiği gibi “az çok ayrı ve bazen birbiriyle bağdaşmayan birtakım araştırma çizgileri”ni kapsadı. On yıl sonra Paul Atkinson (1988), etnometodolojide tutarlılığın olmayışının altını çizdi ve en azından bazı etnometodologların, yaklaşım altında yatan öncüllerden çok fazla uzaklaştıklarını ileri sürdü. Bu nedenle etnometodoloji, çok coşkulu bir sosyoloji kuramı türü olduğu halde son yıllarda giderek “artan sancılar” yaşamıştır. Bu çerçevede, etnometodolojinin konusu, günlük yaşamın sonsuz çeşitliğidir.

Hazırlayan: Ecem Havle

Kaynaklar

1. Coulon, A. (2010). Etnometodoloji. (Ü. Tatlıcan, Çev.) İstanbul: Küre.
2. Çelenk, Ali Mahmud, (2015), “Harold Garfinkel: Etnometodolojide Araştırmalar” İncelemesi
3. Yıldırım, Engin, (1999) Anthony Giddens’ın Yapılanma Teorisi
4. Ritzer, G., Stepnisky, J., (2014), Sociological Theory, (H. Hültür, çev.), Ankara:Deki
5. Douglas W Maynard, Steven E Clayman, (1991/8), Annual review of sociology, Annual Reviews