Fregoli Sendromu (Binbir Surat Sendromu) Nedir?

Fregoli sendromu kişinin etrafındaki insanların kılık değiştirerek kendini aldattığını sanmalarına neden olan bir delüzyondur. Örneğin sinemaya film izlemeye gidiyorsunuz. Sizinle beraber birçok insan da orada film izliyor ama siz bu kişilerin aslında kılık değiştirdiğini ve farklı insanlar olduğunu sanıyorsunuz. Fregoli sendromunu yaşayan kişiler etrafında gördükleri insanların aslında aynı kişi olduğunu ve hızlı bir şekilde kılık değiştirerek kendisini takip ettiğini düşünür. Binbir surat sendromu olarak da bilinen bu bozukluk adını İtalyan aktör Fregoli’den alır. Fregoli bir oyununda sahnede çok hızlı bir şekilde kılık değiştirerek farklı insanları canlandırır. Bilinen ilk vaka bu oyunu izledikten sonra Fregoli’nin farklı kılıklara girerek kendisini takip ettiğini ileri sürmüştür. Nörolog Ramachandran bu sendromun yüz tanıma alanları ve amigdala arasındaki bağlantıların aşırılığından kaynaklandığını tahmin etmektedir fakat sebebi kesin olarak bilinmemektedir.

Fregoli Sendromu Bağlantı Merkezleri

Şimdiye kadar yapılan araştırmalar sendromun beyin lezyonlarıyla bir ilişkisi olabileceğini gösteriyor. Bu kişiler hatıralarındaki yerleri, nesneleri ve olayları tam olarak hatırlayamayabilirler. Buradan yola çıkarak bilim insanları bağlantı merkezlerindeki sorunların Fregoli sendromuna yol açabileceğini söylüyor. Bağlantı merkezleri kişinin etrafındaki her şeyle ilgili bilgilerin birbirine bağlandığı biyolojik noktalardır. Eğer bu yapılar zarar görürse doğru bir eşleştirme yapılamayabilir. Komşunuzu seri katil sanmanız da bu yanlış eşleştirmelerden biri olabilir.

Fregoli sendromu, farklı insanların aslında aynı kişi olduğuna dair yanlış inanışla tanımlanan nadir bir psikiyatrik durumdur. Fregoli sendromuna sahip kişiler genellikle belirli bir kişinin, genellikle tanımadıkları birinin, kendilerini takip ettiğine ve başka insanların kimliğine büründüğüne inanırlar. Sendrom oldukça üzücü olabilir ve paranoya ve kaygı duygularına yol açabilir. Fregoli sendromunun bilinen bir tedavisi yoktur, ancak tedavi semptomların azaltılmasına ve yaşam kalitesinin iyileştirilmesine yardımcı olabilir.

Fregoli Sendromunun Tarihi

Fregoli sendromu ilk kez 1927 yılında Fransız yazarlar Courbon ve Fail tarafından tanımlandı.2 Dönemin iki ünlü aktrisinin (Sarah Bernhardt ve Robine) arkadaş gibi farklı kişilerin kılığına büründüğüne inanan bir kadının vakasını bildirdiler.

Fregoli Sendromu Belirtileri

Fregoli sendromu yaşayan bir kişi sıklıkla belirli bir kişinin kendisini takip ettiğine ve başka insanların kimliğine büründüğüne inanır.1 Bu kişi genellikle tanımadığı biridir ve sendrom oldukça sıkıntı verici olabilir. Kişide ayrıca paranoya ve kaygı duyguları da olabilir. Fregoli sendromunun belirtileri aşağıdadır:

• Birinin size zarar vermek için başka biri gibi davrandığını hissetmek
• Birinin seni takip ettiğini hissetmek
• Paranoya ve kaygı hissetmek
• Farklı insanların aslında aynı kişi olduğunu hissetmek

Fregoli Sendromunu Tanımlamak

Fregoli sendromu nadir görülen bir psikiyatrik durumdur, dolayısıyla teşhis edilmesi zor olabilir. Bir akıl sağlığı uzmanı muhtemelen benzer semptomları olan diğer koşulları dışlamak için psikolojik bir değerlendirme yapacaktır. Ayrıca yakın zamanda yaşanan herhangi bir travmayı sorabilir veya potansiyel beyin bozukluklarını araştırabilirler. Genel olarak, Fregoli sendromu tanısı, diğer koşullar dışlandığında ve kişinin, başkalarını taklit eden biri tarafından takip edildiğine dair ısrarcı sanrılar yaşadığı zaman konur.

Fregoli Sendromunun Nedenleri

Fregoli sendromunun kesin nedeni bilinmemektedir. Ancak şizofreni ve demans gibi bazı beyin bozukluklarıyla bağlantılı olduğuna inanılıyor. Ayrıca istismar veya büyük bir kayıp gibi travmatik bir olay da tetikleyebilir. Fregoli sendromunun potansiyel nedenleri aşağıdaki gibidir

Şizofreni: Bu, sanrılara ve halüsinasyonlara neden olabilen zihinsel bir hastalıktır. Şizofreni hastaları, insanların kendilerini takip ettiğine veya başkalarını taklit ettiğine inanabilirler.
Demans: Bu, düşünce ve davranışta değişikliklere yol açabilen bir beyin rahatsızlığıdır. Demanslı kişiler, birisinin onları takip ettiği inancı gibi sanrılar yaşayabilir.
Diğer zihinsel bozukluklar: Depresyon, anksiyete ve bipolar bozukluk gibi durumlar da sanrılara yol açabilir.

Sanrısal Yanlış Tanımlama Sendromlarının Diğer Türleri

Fregoli sendromu, sanrısal yanlış tanımlama sendromunun dört türünden biridir. Bu sendromlar, birisinin başka bir kişiyi taklit ettiğine dair yanlış bir inançla karakterize edilir. Diğer üç tür ise şunlardır:

Capgras sendromu: Sevilen birinin yerine bir sahtekarın geçtiği inancıdır.
İntermetamorfoz sendromu: Farklı kişilerin aslında aynı kişi olduğu ve periyodik olarak görünüşünü değiştirdiği inancıdır.
Öznel çiftler: Bu, bir doppelgänger’a veya kendinizin bir kopyasına sahip olduğunuz inancıdır.

Fregoli Sendromu Tedavisi

Fregoli sendromunun bilinen bir tedavisi yoktur. Ancak tedavi semptomların azaltılmasına ve yaşam kalitesinin iyileştirilmesine yardımcı olabilir. Tedavi seçenekleri ilaç tedavisi, terapi ve destek gruplarını içerir:

İlaç tedavisi: İlaç tedavisi, Fregoli sendromunun paranoya ve anksiyete gibi semptomlarını azaltmaya yardımcı olabilir. Aripiprazol ve olanzapin gibi antipsikotik ilaçlar sıklıkla sanrıların tedavisinde kullanılır.
Terapi: Terapi, kişinin durumunu yönetmesine ve Fregoli sendromu stresiyle başa çıkmasına yardımcı olabilir. Bilişsel davranışçı terapi (CBT) yararlı olabilecek bir terapi türüdür. Bu terapi türünde kişi bir terapistle birlikte çalışarak yanlış inançlarına meydan okur.
Destek grupları: Destek grupları, Fregoli sendromu olan kişilerin deneyimlerini paylaşmaları ve yaşadıklarını anlayan diğer kişilerle bağlantı kurmaları için bir alan sağlayabilir.

Kendinizin veya tanıdığınız birinin Fregoli sendromunu yaşadığını düşünüyorsanız profesyonel yardım almanız önemlidir. Durum oldukça üzücü olabilir ve tedavi semptomların azaltılmasına ve yaşam kalitesinin iyileştirilmesine yardımcı olabilir.

Fregoli Sendromu ile Başa Çıkmak

Fregoli sendromu çok üzücü bir durum olabilir. Profesyonel yardım aramanın yanı sıra, bu durumla başa çıkmak için yapabileceğiniz şeyler de vardır.

İşte bazı ipuçları:

Kendinizi eğitin: Fregoli sanrısını öğrenmek, durumunuzu ve yaşadıklarınızı daha iyi anlamanıza yardımcı olabilir. Bu bilgi aynı zamanda kendinizi savunmanıza ve tedaviniz hakkında bilinçli seçimler yapmanıza da yardımcı olabilir.
Bağlantıda kalın: Aileniz ve arkadaşlarınızdan oluşan destek sisteminize güvenin. Sevdiklerinizle vakit geçirmek stresi azaltmanıza ve kendinizi daha bağlı hissetmenize yardımcı olabilir.
Kişisel bakım uygulayın: Fregoli yanılsaması ile başa çıkıyorsanız, hem fiziksel hem de zihinsel olarak kendinize iyi bakmanız önemlidir. Düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı beslenmek ve yeterince uyumak gibi şeyleri düşünün. Yoga veya meditasyon gibi rahatlama tekniklerini uygulamak da faydalı olabilir.

Kaynaklar

1. S. Ramachandran. Beyindeki Hayaletler. Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi. 2013. 203
2. Mojtabai R. Fregoli syndrome. Aust N Z J Psychiatry. 1994 Sep;28(3):458-62. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7893241