Hangi Çocuk Daha Zekidir? En Büyüğü mü En Küçüğü mü?
Kaç kardeşsiniz? 2, 3 mü yoksa tek çocuk musunuz? Hangi çocuk daha zekidir, ilk olan mı yoksa sonuncu mu? Bazı ailelerde ortancalar daha şanslıdır. İlginç ama bir o kadar da doğru olan önce doğan çocukların okulda daha başarılı oldukları gerçeğiyle ilgili ortaya atılmış birçok teori var. Yapılan araştırmalar neticesinde ilk çocukların okulda daha başarılı olmalarının altında yatan sebep doğrudan ebeveynler.
Joseph Hotz ve Juan Pantano adlı iki araştırmacı tarafından elde edilen verilere göre anne ve babalar ilk çocuklarıyla daha fazla ilgileniyorlar ve bu da çocuklara daha iyi notlar getiriyor. İlk çocuktan sonra anne ve babada rahatlama duygusu ortaya çıkıp sonraki çocuklarda daha serbest davranıyorlar.
Hangi Çocuk Daha Zeki Sorusuna İstatistikler”İlk Çocuk” Diyor ama Ortada Kesin Kanıt Yok
Bu yazdıklarıma karşı çıkan çok sayıda okuyucu olduğunu biliyorum ancak uluslar arası istatistikî bilgiler bazı gerçeklerin su yüzüne çıkmasında çok yardımcı oluyor. Bu veriler ışığında görülüyor ki Dünya’nın çoğu yerinde ilk doğan çocuklar daha yüksek IQ seviyesine sahip ve okulda başarı oranları ikinci ve üçüncü çocuklara kıyasla daha yüksek. 1979’da yapılan araştırmalarda annelerin ilk çocuklarını daha başarılı olarak gördüklerini söylüyor. Sonraki çocuklar ise annelerinin gözünde daha ortalama bir konumda yer alıyor. İnanması zor ama durum böyle.
Şimdi neden ilk çocukların daha başarılı, sonrakilerin daha vasat olduğuyla ilgili teorilere göz atalım.
- Bölünmüş Dikkat Teorisi: Kardeşlerden büyük olanı aile içinde daha fazla vakit geçiriyor ve bununla paralel olarak ebeveynlerinden daha fazla ilgi görüyor. Küçük kardeşler ise doğduğundan itibaren hiçbir zaman bütün ilgiyi kendi üzerinde toplayamıyor.
- Zararlı Gen Teorisi: İlk çocuklarda gözlenen yüksek IQ seviyesini açıklayan güçlü kanıtlar bizi sonraki çocukların kusurlu genleri almış olabileceği inanışına götürüyor.
- Bıkkınlık Teorisi: Bazı ebeveynler ilk çocuğu zor büyütmenin yaşattığı tecrübeyle daha fazla çocuk sahibi olmak istemezler. Bu durumda sonraki çocukların kötü performansı genetik değil seçim yanlılığından kaynaklanır.
- Öğretecek Kimse Yok Teorisi: Kardeşler arasında en büyük olanı küçüklerine öğretecek sürekli bir şeyleri vardır ve bu teorinin temeli bu öğretme kabiliyetine dayanır. En büyük kardeşin sahip olduğu bu öğrenme yetenekleri onların öğrenme yeteneklerini geliştirmelerine ve okulda daha başarılı olmalarına yardımcı olur.
- Tembel Ebeveyn Teorisi: Bu teoriye göre ilk çocuklarında çok çabalayan ebeveynlerin sonraki çocuklarda artık bu çabadan bıkmaları ve diğer çocuklara nispeten daha az ilgi göstermeleri yatıyor.
Birçok Uzman Ebeveynlerin Tembelleştiğini Savunuyor
Hotz ve Pantano son teoriyi daha mantıklı ve akla yatkın buluyor. Aileler çocuklarının başarısını artırmak için evde sıkı kurallar koyarlar (örneğin, televizyon izlememek). Çocuklar kötü not aldıklarında ise ebeveynlerde genelde bir cezalandırma eğilimi görülmektedir. Hotz ve Pantano anne ve babaların sert tavırlarla başladığını ancak zaman içinde mücadele etmekten bıkıp bu tavırlarını gevşettiklerini söylüyor.
Teori her ne kadar ilginç olsa da çok güçlü bir inandırıcılığı yok. Hangi çocuk daha zeki bunu nasıl bilebiliriz ki? Zekayı ölçebileceğimiz kesin bir ölçeğimiz yok. Öncelikle test edilmesi imkansız. Anket sonuçlarından elde edilen bilgiler çocuk sayısı arttıkça ebeveynlerdeki yılgınlık hissinin de doğru orantılı bir şekilde arttığını gösteriyor. Elbette bir çocuk büyütmekle dört çocuk büyütmek aynı değil ve bu da ister istemez çocuklara bir şekilde yansıyacaktır.
Hazırlayan: Çağlayan Taybaş
Kaynaklar
- http://www.theatlantic.com/business/archive/2013/10/first-children-are-smarter-but-why/280725/
- Joseph Hotz, Juan Pantano. “Strategic Parenting, Birth Order and School Performance”. 2013. Nber
