Kan Şekeri Yükseldiğinde Mitokondriler Görev Değiştiriyor
Herkesin bildiği gibi mitokondrinin hücredeki görevi enerji sağlamaktır. Enerji üretimi ve solunumun yanı sıra mitokondriler yemek sonrası kan şekeri yükseldiğinde de faaliyete geçiyorlar. Amerika’da Yale Üniversitesi Tıp Fakültesi araştırmacılarının bulgularına göre şeker kanda ani olarak yükseldiğinde mitokondriler hemen durumu anlıyor. Hücrenin enerji santralleri temel görevlerinin yanında hücrede çeşitli işlevlerde de rol oynuyorlar. Araştırma dünyanın saygın bilim dergilerinden biri olan Cell‘de yayınlandı. Mitokondrilerin şeker metabolizmasındaki rolünü daha iyi anlarsak tip 2 diyabet gibi birçok rahatsızlığı tedavi etmede önemli adımlar atmış oluruz.
Kan Şekeri Nöronları Nasıl Etkiliyor?
Çalışmanın amacı beyindeki nöronların kanda şeker seviyesi yükseldiğinde nasıl tepki verdiklerini görmekti. Kan şekeri, pankreastan salgılanan insülin hormonu ile düzenlenir. Kan şekeri arttığında vücut insülin salgılayarak fazla şekerin hücreler depolanmasını ve bu şekilde kanın yoğunluğunun azalmasını sağlar. Yapılan bu çalışma bazı nöronlardaki mitokondrilerin sistemik glikoz kontrolünde çok önemli bir role sahip olduğunu gösteriyor.
Ekibi şaşırtan bir başka nokta, mitokondriler sadece glikozun geldiğini anlamakla kalmıyor. Vücudun işini kolaylaştıracak bazı değişikliklerde de sahne alıyor. Kan şekeri arttığında bazı proteinler üreterek hücrenin şeklini ve işlevini değiştirmesini sağlayabiliyor. Araştırmacılar fareler üzerindeki yaptıkları deneylerde UCP2 adlı mitokondriyal proteinin kan dolaşımındaki şekeri algılamaktan sorumlu olduğunu gösterdi. Kanda şeker var veya yok; UCP2 adlı proteine sahip hücreler bunu bilebiliyor.
UCP2 Glikozu Algılayabiliyor
Araştırma ekibinin lideri Prof. Sabrina Diano bir basın açıklamasında kan şekeri seviyeleri yükseldiğinde mitokondrilerin alarma geçtiğini bildiriyor. Örneğin yarım tepsi baklava yediniz ve kan şekeriniz hızlıca yükselmeye başladı. Mitokondrilerde bulunan UCP2’lar bunu algılıyor ve nöronların şekillerini ve işlevlerini değiştiriyor. Burada ekibi en çok şaşırtan şey nöronların glikoz seviyelerine verdikleri tepki değildi. Vücutta normal olmayan bir şey olduğunda hücreler sıradışı tepkiler verebilir. Ancak kan şekeri yükseldiğinde UCP2 içeren küçük bir nöron topluluğu kandaki glikoz seviyelerine çok büyük müdahalelerde bulunabiliyordu.
Araştırmalar neticesinde bulunan sonuçlar tip 2 diyabet gibi metabolik hastalıkların gelişiminde UCP2 ve benzeri proteinlerin kilit rol oynayabileceğini gösteriyor. Yemeklerden sonra kandaki glikozun miktarını düşüremezsek bu bizim için sorun yaratır. Belki bu küçük nöron topluluğu iyi çalışmadığında şeker hastalığına yakalanma ihtimali artıyordur.
Hazırlayan: Çağlayan Taybaş
