Kültürünüz Düşünme Şeklinizi Etkiler Mi?
Eğer zamanınızın çoğunu tek bir kültürde geçiriyorsanız kültürünüzün düşüncelerinizi ne kadar etkilediğini muhtemelen fark etmezsiniz. Örneğin, görseldeki sualtı manzarasına bakın ve ne gördüğünüzü anlatın.
Amerikalı ve Japon öğrencilerden bu sualtı manzarasına baktıktan sonra resmi mümkün olduğunca ayrıntılı tarif etmeleri istendi. Amerikalılar tariflerine en büyük, en parlak ya da en belirgin görüntü ile başlama eğilimi gösterdi -bu örnekte büyük balığa ve ne yaptığına odaklandılar (sola doğru yüzüyor). Buna karşılık Japon öğrenciler resme bakıp neyi gördüklerini düşündüklerinde daha çok arka planı anlatmaya başlamakla eğilimliydi. Örneğin zeminin taşlı olduğunu ya da suyun renginin nasıl olduğunu söylediler. Genellikle balığın arka plan ile nasıl bir etkileşime girdiğinden, örneğin büyük balığın yosunlara doğru yüzmesinden bahsettiler. Genel olarak Japon denekler Amerikalı deneklere göre arka zeminle ilgili %70 daha fazla ifade kullandı. Balıklarla arka zemin arasındaki ilişki arasında 2 kat daha fazla yorum yaptılar.
Düşünme Şekilleri ve Etkileyen Unsurlar
Araştırmacılar, bu tür bulgulara dayanarak Amerikalıların genellikle nesneleri tek tek analiz etme eğilimi gösterdiği sonucuna varıyor. Buna analitik düşünme deniyor: Bir ormanı gördüğünüzde en büyük, en tuhaf ağaca odaklanmak. Buna karşılık Asyalılar (Japon, Çinli, Koreli) nesnelerin arka zeminle olan ilişkisine odaklanma eğilimi gösteriyor. Buna tümsel (holistik) düşünme deniyor: Bir ormanı görmek ve ağaçların nasıl bir araya gelerek bu ormanı oluşturduğunu düşünmek. Araştırmacılar düşünme ve algılama tarzlarındaki bu farklılıkların (analitik ve tümsel) sosyal ve dini uygulamalardan kaynaklanabileceğini düşünüyor.
Amerikalı ve Asyalı öğrencilere, diğer balıkların önünde yüzen bir balığı gösteren bir animasyon film izletildiğinde başka kültürel farklılıklar ortaya çıktı. Amerikalı öğrencilerin çoğunluğu öndeki balığın diğer balıkların lideri olduğunu düşündü. Buna karşılık Asyalı öğrenciler ise öndeki balığın diğer balıklar tarafından kovalandığını düşündü. Bilim insanları kültürel farklılıklarımızın düşüncelerimizi zannettiğimizden daha fazla etkilediğini düşünüyor.
Hazırlayan: Çağlayan Taybaş
Kaynak: Psikolojiye Giriş – Rod Plotnik
