Nöroekonomi Nedir?
Nöroekonomi, son yıllarda farklı konularda çalışan birçok araştırmacıyı (nörobilim, ekonomi, psikoloji, mühendislik vb.) bir araya getiren disiplinlerarası bir alandır. Temel olarak verilen kararlar ile aynı anda insan bünyesinde gerçekleşen biyolojik süreçler arasında bir bağlantı kurmayı amaçlamaktadır. Gerçekleşen biyolojik süreçlerin önemli bir kısmı da hiç kuşku yok ki beyinde meydana gelmektedir. Verilmekte olan kararlar ve o anda insan beyninde zamana bağlı olarak oluşan elektriksel değişimler bize önemli bilgiler verir. Bu noktada EEG ve fMRI yöntemleriyle verilen kararların beyindeki izdüşümü görüntülenmektedir. Böylece karar ve tercihleri oluşturan mekanizmalara ışık tutulması amaçlanmaktadır.
Nöroekonomi Beyin Görüntüleme Yöntemlerinden Faydalanır
Beyin görüntüleme için kullanılmakta olan EEG ve fMRI yöntemlerinin bazı noktalarda avantajları olduğu gibi dezavatajları da mevcuttur. Örneğin; EEG ölçümleri zamansal açıdan daha yüksek bir çözünürlüğe sahiptir. Meydana gelen aktivasyonların beyindeki konumu tahmin edilirken birtakım varsayımlar üzerinden işlemler yapılmaktadır. fMRI yöntemi ise tam tersine uzamsal (konumsal) açıdan daha kesin bir sonuç verir. Ancak zaman içerisinde gerçekleşen kısa süreli değişiklikleri ayırt edememektedir. Yapılan deneyin içeriğine ve amacına göre bu iki yöntemden biri seçilmektedir. Ayrıca bazı durumlarda her ikisinin de kullanıldığı deneyler bulunmaktadır. Literatüre bakıldığında ise her iki metodun da benzer sonuçlar verdiğini gösteren çalışmalar mevcuttur.
İçerik olarak ise nöroekonomi birçok konuyu kapsamaktadır. Bunlardan en önemlileri risk altında belirsizlik altında verilen ekonomik kararlar, zaman tercihleri ve otokontrol, diğergamlık ve adaletli dağılımla ilgili kararlardır. Ayrıca araştırmacılar nöroekonomi ile insan davranışlarına ait çalışmalarda yeni sonuçlar elde etmeyi ve yeni ekonomik modellemeler yapmayı hedeflemektedir.
Nöropazarlama da İşin İçine Giriyor
Günümüzde bu alanlar ile ilgili çeşitli uygulamalar yapıldığı görülmektedir. Örneğin; bazı reklam filmleri yayınlanmadan önce insanlara izletiliyor. Yapılan ölçümler ile alınan geribildirim doğrultusunda insanları etkileyen unsurlar göz önünde bulundurularak reklamlara çeşitli düzenlemeler yapılabiliyor. Bu sayede tanıtılacak olan ürünün insanları daha fazla etkilemesi sağlanmıştır. Bununla birlikte, start-up şirketleri bu konuyla ilgili hizmet vermektedir. Örneğin; “bir markete girdiğinizde sizi en çok heyecanlandıran bölüm-raf-ürün hangisi oldu?” sorusuna yanıt aramak için çalışmalar yapılmaktadır. Ayrıca son dönemde ortaya çıkan bir diğer araştırma alanı nöropazarlama ile de pazarlamaya yeni bir boyut kazandırılarak satış verimliliği artırılmaya çalışılmaktadır. Böylece ürünler piyasaya çıkmadan önce insanlardan elde edilen sonuçlarla birlikte satışlar hakkında bazı analizler yapılabilmektedir.
Hazırlayan: Mehmet Kazanç
Kaynaklar
- Camerer, Colin, George Loewenstein, andDrazenPrelec. “Neuroeconomics: How neuroscience can informeconomics.” Journal of economicLiterature 43.1 (2005): 9-64.
- Glimcher, Paul W., andErnstFehr, eds. Neuroeconomics: Decisionmakingandthebrain. AcademicPress, 2013.
- Glimcher, Paul W. Decisions, uncertainty, andthebrain: Thescience of neuroeconomics. MIT press, 2004.
- Platt, Michael L., andScott A. Huettel. “Riskybusiness: theneuroeconomics of decisionmakingunderuncertainty.” Nature neuroscience 11.4 (2008): 398.
- http://www.thinkneuro.net/tr/basin/turkish-time/noeroekonomi
- http://www.ntv.com.tr/teknoloji/noropazarlama-urun-satislarini-artiriyor,fPtzX0eeV0OU7WWoKrcM6w
