Östrojen
Östrojen tüm insanlarda bulunan kadınlarda dişil özelliklerin ortaya çıkmasını sağlayan bir dişi cinsiyet hormonudur. Aynı zamanda dışarıdan reçeteli ilaç olarak da alınabilirler. Dişi üreme sisteminin gelişimi ve ikincil cinsiyet özelliklerinin ortaya çıkmasını ve düzenlenmesinde görev alır. Bazen kadınlarda hormonal bozukluk olduğunda doktorlar ilaç olarak östrojen alımını tavsiye edebilir. Bu şekilde ilaç olarak alınan östrojen hormonal sistemde doğal östrojeni taklit ederek onun yapacağı işlevleri yapabilir. Dışarıdan alınan östrojenler doğum kontrol yöntemi olarak veya menopoz sonrası hormon yerine koyma tedavisinde kullanılabilir. Meme kanseri vakalarının %70’i östrojen reseptörüne bağlı olarak geliştiğinden östrojenin hormonlara karşı hassas kanser türlerinde de rolü büyüktür.
Östrojen Alt Grupları
Östrojenler tüm omurgalı canlılar ve bazı böceklerde üretilir. Hem böcekler hem de omurgalılarda ortak olarak bulunması östrojenin evrimsel kökenini çok eski tarihlere götürür. Kadınlarda bu hormonun dört farklı alt türü vardır: östron (E1), östradiol (E2), östriol (E3) ve estetrol (E4). Bunların ilk üçü her zaman üretilirken, estetrol kadınlarda sadece hamilelikte sentezlenir. Tüm insanlarda üretilen östrojenin salgılanma miktarı erkeklerde daha azdır. Ancak varlığı yine de çok önemlidir. Erkeklerin cinsiyet özelliklerinin ortaya çıkması ve üreme sisteminin oluşmasında androjen hormonlar daha etkilidir.
Östrojen bir steroid hormondur. Diğer tüm steroid hormonlar gibi hücre zarından kolayca geçer. Difüzyon mekanizmasıyla hücre içine girdiğinde hemen östrojen reseptörlerini (ER) bulur ve bağlanır. Östrojen reseptörlerinin etkinleşmesi hücre çekirdeğindeki çok sayıda genin de etkinleşmesini ve protein üretmesini sağlar. Östrojenler hücre zarındaki reseptörlere bağlanarak hücre içi sinyal mekanizmasını başlatırlar.
Östrojen Vücutta Ne Yapar?
Östrojenin rollerini yazmadan önce östrojen reseptörlerinin önemini çok iyi anlamalıyız. Az önce de belirttiğimiz gibi reseptörler östrojenin DNA’ya açılan kapı kolu gibidir. Östrojenler ER’a bağlandığında bu hormon-reseptör kompleksi çekirdekte hormon yanıt elementi adlı bir DNA dizisine bağlanır ve ilgili genleri aktifleştirir. Bu hormon, reseptörleri olmadan hücre içinde hiçbir şey yapamaz. Reseptörler ise yumurtalık, uterus ve memelerde üretilir. Özellikle menopoz sonrası kadınlarda östrojenin etkileri çok farklı olabilir. Bunun sebebi de söz konusu reseptörlerdeki genetik polimorfizmdir.
Östrojenin dişi ve erkek vücudundaki görevleri farklıdır. Her iki cinsiyette de bulunmasına rağmen ergenlik çağına girdikten sonra kadınlarda çok daha fazla üretilmeye başlanır. Kadınlarda memelerin büyümesini sağlar. Adet döngüsü düzenler ve endometrium tabakasının kalınlaşmasında görev alır. Erkeklerde ise spermlerin olgunlaşması için gereklidir. Bazı araştırmalar kadın ve erkeklerde cinsel isteğin oluşması için östrojenin gerekli olduğunu göstermektedir.
Östrojenin beden üzerindeki etkilerine kısaca değindikten sonra beyne ne yaptığına da bakalım. Östrojenin beyindeki önemli görevlerinden biri inflamasyonu azaltmaktır. Doğru zamanda ve miktarda olduğunda bilişsel işlevler üzerinde olumlu etkiye sahiptir. Bilim insanları uzun süredir kadınların adet döngülerinin farklı zamanlarında bilişsel işlevlerinin nasıl değiştiğini inceliyor. Henüz tutarlı bir çalışma yapılamadı. Bazı araştırmalar östrojenin prefrontal korteksi ve bellek süreçlerini düzenlemede önemli etkileri olduğunu gösteriyor.
Hazırlayan: Çağlayan Taybaş
Kaynak
https://www.livescience.com/38324-what-is-estrogen.html
