Sağ Beyniniz mi Baskın Sol Beyniniz mi? Cevap: İkisi de Değil

Beyniniz eşsiz bir yapıdır ama hangi yarımküresini daha fazla kullandığınızı biliyor musunuz? Belki de eşit kullanıyorsunuzdur. Amerika’da Utah Üniversitesi bilim insanlarının yaptığı son araştırmaya göre insanların sağ beynini ya da sol beynini daha fazla kullandığına dair hiçbir kanıt yok. Beyniniz bir bütündür. Sol veya sağ tarafı fazla kullanmak ise hemisferik dengesizliğe yol açabilir. Bugüne kadar hep sol beyni baskın kişilerin dil öğrenmede ve sayısal hesaplamalarda iyi olduğu, sağ beyni baskın olan kişilerin ise müzik, resim gibi sanatsal alanlarda daha başarılı olduğu düşünülüyordu.

Kitaplarda, internette, televizyonda ve daha birçok yerde mutlaka sağ ve sol beyin loblarının farklarını görmüşsünüzdür. Bir kişi matematikte başarılıysa ona hemen analitik düşünüyor ve sol beyni baskın etiketi yapıştırırız. Müzikte başarılı birini gördüğümüzde ise aynı şeyi bu sefer sağ beyin için yaparız. Yıllardır popüler kültürde yer etmiş diğer bir konu da kişilik özellikleri. Bu sağ ve sol beynin baskınlık meselesi kişilik özelliklerimize de yansıtılmış durumda. Sağ beyni baskın kişiler yaratıcı, duygusal kişilikleriyle, sol beyni baskın kişiler mantıklı ve gerçekçi oluşlarıyla bilinir.

2 yıllık bir çalışma süresince bilim insanları sadece özelleşmiş bazı işlevleri beyinde görüntüledi. Özelleşmiş kelimesinden kasıt bir işlevin beynin sağ veya sol yarım küresinde sadece tek bir bölgeye ait olmasıdır. Araştırmacılar MRI (manyetik rezonans görüntüleme) tekniğini kullanarak yaşları 7 ve 29 arasında değişen 1011 kişinin beyin görüntülerini inceledi. Bilim insanları her katılımcının beyinlerinde özelleşmiş olduğu düşünülen binlerce bölge üzerinde ölçümler yaptılar. Elde edilen bulgular gösteriyor ki, bazı işlevler beynin sadece bir yarım küresinde olabiliyor ancak katılımcıların hiçbirinde beynin bir yarım küresinin diğerinden daha baskın olduğu tespit edilemedi.

Manyetik Rezonans Görüntüleme Tekniği

Sağ Veya Sol Beyniniz Daha Etkin Olacak Diye Bir Kural Yoktur

Araştırma ekibinin lideri Dr. Jeff Anderson konuyla ilgili şunları söylüyor “Bazı beyin işlevlerinin beynin sadece bir yarım küresine ait olduğu kesinlikle doğru. Konuşma etkinliği sol yarım kürede, dikkat etkinliği sağ yarım kürede olmaya meyillidir ancak insanlarda sağ beyin daha etkin veya sol beyin daha etkin olacak diye bir kural yoktur.”

Araştırmacılar çalışmaya katılan kişilerin MR görüntülerinden elde ettikleri beyin taramalarından bir veri tabanı oluşturdular. Anderson ve ekibi beyin dalgalarındaki hareketliliğe bakarak bir bölgedeki beyin etkinliğini diğeriyle kıyaslayabiliyorlardı. Araştırmada bilim insanları beyni 7000 farklı bölgeye ayırarak hangi bölgenin daha fazla özelleşmiş olduğunu incelediler. Bütün bağlantılar incelendikten sonra ve sol ve sağ beyin için özelleşmiş bağlantı sayıları toplandı. Ortaya çıkan sonuçta araştırmacılar neden bir bağlantının sağ ya da sol beyinde özelleşmiş olduğuna dair modeller geliştirdiler.

Hangi Taraf Daha Baskın Derdi Sona Erdi

Araştırmanın sonuçları çok heyecan vericiydi, üstüne kitaplar yazılan sağ beyin sol beyin baskınlığı artık çürütülmüş durumda. Beynin sadece bir yarım küresinde özelleşmiş işlevler olabilir ama bu kişinin o beyin yarım küresini daha etkin bir şekilde kullanıyor anlamına gelmez. Ekipte henüz yüksek lisans öğrencisi olan Jared Nielsen çalışmayla ilgili şu sözleri kaydediyor “Herkes kişilik özelliklerinin tamamıyla sağ ve sol beyinle alakalı olmadığını anlamalıdır. Belki de kişilik beynin bir yarım küresinin daha fazla bağlantı içermesinden değil, iki yarım küre arasındaki bağlantıların çeşidi ve sayısından kaynaklanıyor olabilir.”

Günümüzün en popüler konularından biri olan sağ ve sol beyin loblarının özelliği bir süre daha önemini yitirecek gibi gözükmüyor. Bu konudaki araştırmalar ilerledikçe sağ ve sol yarım kürelerin özellikleri daha iyi anlaşılacaktır. Geleceğin teknolojisi bize ne gibi imkânlar sunar bilinmez ancak şu bir gerçek, beynin yapısını ve çalışma sistemini çözdükçe insanların yetenekleri ve eğilimleri daha kolay belirlenebilecektir.

Hazırlayan: Çağlayan Taybaş

Kaynaklar

1. Nielsen, J. A., Zielinski, B. A., Ferguson, M. A., Lainhart, J. E., & Anderson, J. S. (2013). An Evaluation of the Left-Brain vs. Right-Brain Hypothesis with Resting State Functional Connectivity Magnetic Resonance Imaging. PLoS ONE, 8. doi:10.1371/journal.pone.0071275
2. http://io9.com/5923595/why-the-left-brain-right-brain-myth-will-probably-never-die