Sessizliğin Beynimiz Üzerindeki Etkisi
En son ne zaman arkanıza yaslanıp, derin bir nefes aldıktan sonra sessizliği dinlediniz? Sadece sessizlik. O kadar büyük bir ses karmaşası içinde yaşıyoruz ki sessizliğin verdiği huzuru unutmuş gibiyiz. Gün içinde sürekli koşuşturmaca halindeyiz ve hep bir yerlere yetişmeye çalışıyoruz. Akşam eve geldiğinizde kendinize bir 10 dakika ayırın ve seslerden arınmış bir şekilde beyninizi dinlendirin.
Gürültünün beden ve beyin sağlığı için iyi olmadığını çoğumuz biliyoruzdur. Seslerin bizi nasıl etkilediği ile ilgili yapılan araştırmalar yıllar içinde gürültünün beyne ve vücuda ne kadar zarar verdiğini kanıtladı. Ses kirliliği kan basıncınızı artırıyor, uykularınızı bölüyor ve birçok kalp hastalığına yakalanma riskinizi yükseltiyor. Çalışmalar uzun vadede yapıldığında da ses kirliliğinin benzer etkileri olduğunu gösteriyor. Peki ya hiç ses olmadığında beyin ne yapıyor?
Yeni beyin hücrelerinin oluşumu
Nasıl sesin vücudumuz üzerinde büyük bir etkisi varsa, sessizliğin de etkileri çok önemlidir. Amerika’da Duke Üniversitesi’nde farelerin seslere ve sessizliğe verdikleri tepkilerin incelendiği bazı deneyler yapıldı. Rejeneratif biyolog Imke Kirste farelerin beyin hücrelerini artırmanın yollarını ararken bir grup fareyi sessiz bir ortamda bekletti.
Kirste sessiz ortamda beklettiği farelerin beyinlerini incelediğinde çok şaşırtıcı bir sonuçla karşı karşıya kaldı. Günde iki saat sesiz bir ortamda kalan farelerin hipokampüslerindeki hücre sayısı artmıştı. Fareler fazladan hiçbir şey yapmamıştı. Günde iki saat boyunca herhangi işitsel bir uyarana maruz kalmamak bellek ile ilişkili bir bölge olan hipokampüsü geliştirmişti.
Belleği harekete geçirmek
Bu gece yatağa yattığınızda uyumadan önce sadece sessizliği dinlemeye çalışın. Hemen farkedeceksiniz ki etrafınızdaki bütün sesleri sustursanız bile beyniniz kendisi bir şeyler uyduracak. Örneğin sabah dinlediğiniz bir şarkının gün boyu dilinize takıldığı olmuştur. Ne zaman sessiz bir ortam bulsanız özellikle nakarat kısımlarını hemen söylemeye başlarsınız.
O şarkının sözlerinin ve ritmini hatırlayarak beyniniz kendi içinde bir ses illüzyonu yaratıyor. Bilimsel araştırmalara göre bunun sebebi beynin işitsel korteksinin hep aktif kalmasıdır. Kulaklarınız dışarıdan bir ses tarafından uyarılmasa bile beyniniz belleği devreye sokarak aktif kalmanın bir yolunu buluyor.
Özbenliğinizle ilgili düşünme
10 kişi ile beraber yaşadığınız bir ev hayal edin. Bu insanların her birinden bir ses çıkıyor ve siz sürekli birine kulak kabartıyorsunuz. Böyle bir ortamda haliyle dikkatiniz her zaman bir tarafa yönelecek ne kendi işlerinize zaman ayırabilecek ne de özbenliğiniz hakkında düşünmek için fırsat bulabileceksiniz. Ancak herhangi bir sesin olmadığı, tek başınıza yaşadığınız bir evi düşünün şimdi de. Koltuğa uzandığınızda bugün ne yaptım, kimin kalbini kırdım, kimlere faydam dokundu gibi sorular sorarak günün değerlendirmesini yapabilirsiniz. Beyniniz hiçbir şey yapmadığında olağan durum ağını (default mode network) çalıştırır. Beyin çeşitli bölümlerinin bir arada çalıştığı bu ağ bilginin işlenmesi, empati, geçmişin hatırlanması, idrak, hayal gücü gibi çok sayıda işlevde görev alır.
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi müziğin, seslerin beyin üzerinde etkisi olduğu gibi sessizliğin de çok büyük etkisi var. Gün boyu bir yerlere koşturuyoruz ama hiç ne yaptığımızı, neden yaptığımızı sorgulamıyoruz. Her akşam eve geldiğimizde biraz olsun sessizliği dinleyerek hem dinlenebiliriz hem de beynimizi geliştirebiliriz.
Hazırlayan: Çağlayan Taybaş
