Sfinkter Kası: İnsan Vücudunda Bulunan Halkasal Kaslar
Yemiş olduğunuz pek çok yiyeceğin midenizde nasıl durduğunu hiç merak ettiniz mi? Dışkılama sırasında boşaltım artıklarını nasıl kontrollü bir şekilde vücudunuzdan atıyorsunuz? Peki ya idrarınız? Sizce boşaltım sırasında idrarınızı kesmenizi sağlayan yapı nedir? Hepsinin genel bir cevabı var: Sfinkter kası ya da büzgen kas!
Sfinkter kası halkasal yapıya sahip bir kastır ve kendi merkezine doğru kasılabilir. Kılcal kan damarlarının girişinde, midenin çıkışında ve üretra gibi yapılarda bulunan bu kas, bilinçli veya bilinçsiz olarak bulunduğu yerdeki madde -ve kimi zaman ışık!- geçişini kısıtlar ya da mümkün kılar. Bahsettiğim şeyi hepiniz deneyimlemişsinizdir. Evet, çok sıkıştığınızda tuvalete yetişmenizi sağlayan kastır kendileri! Şimdi gelin vücudumuzdaki bazı sfinkter kaslarını ve işlevlerini inceleyelim.
Prekapiler Sfinkter Kası
Kılcal kan damarlarının girişine yerleşmiş bu kas kılcallara doğru olan kan akışını düzenler. Oksijen yetersizliğinde gevşeyerek gerekli kılcallara kanın ulaştırılmasını sağlar. Aynı zamanda ihtiyaç duyulmayan bölgelere de fazla kan akışını önler. Kontrolsüz çalışır.
İnternal ve Eksternal Anal Sfinkter Kası
Bu kasların nasıl çalıştığını hepiniz biliyorsunuz ve büyük ihtimalle her gün tecrübe ediyorsunuz! Dış ve iç anal sfinkter kası, anüsün açık ya da kapalı durmasını sağlayarak sindirim artıklarının uzaklaştırılmasında görev yapar. İç anal sfinkter istemsiz olarak çalışır ve az miktarda sıvıyla gazın uyku hali gibi durumlarda vücuttan kaçışını önler. Dış anal sfinkter kası ise çizgili kaslardan oluşur ve istemli olarak çalışır. Bağırsağın sonunda yeterli dışkı biriktiğinde tuvalete çıkma ihtiyacı hissedersiniz. Dışkılamaya başladığınız andan itibaren dış anal sfinkter kası gevşek kalır ve sindirim artıklarının uzaklaştırılmasında rol oynar.
Sfinkter Pilori
Hayati öneme sahip bir diğer kas olan sfinkter pilori ise midenin sonuna yerleşmiş bir kas olup kimüsün (mide öz suyuyla birleşmiş besinlere verilen isim) ince bağırsağa geçişini sağlar. Yeterli sindirim gerçekleşmeden gevşemez.
Sfinkter Üretra
Üretranın girişine yerleşmiş bir kas olup idrar kesesinin boşaltım zamanı gelmeden idrarı boşaltmasını engeller. İdrar keseniz 800 ml’ye kadar sıvı tutabilir ancak idrar miktarı 250-300 ml olduğunda idrara çıkma ihtiyacı hissedersiniz. Boşaltım sırasında kasılmış sfinkter gevşer ve idrardan kolayca kurtulursunuz.
Sfinkter Pupilla
Bir diğer sfinkter kası ise ışığa göre büyüyüp küçülebilen göz bebeğinizde bulunur. Az ışıkta göz bebeğinin büyümesini sağlar ve daha çok ışığın gözün içine girmesine neden olur. Tam tersi durumda da gözü fazla ışıktan korur.
İnsan vücudunda pek çok yapı tüp benzeri kanallardan oluşur. Besin ve solumun gazlarının taşınması, sindirim ve boşaltım, doku sıvılarının kana karışmasının sağlanması gibi pek çok olay kan ve lenf damarlarıyla sindirim ve boşaltım kanalları tarafından gerçekleştirilir.Bu sırada kanallardan madde geçişinin kontrolünü de sfinkter gibi kaslar sağlar. Sfinkter kaslarının bozulması, yeterli olarak kasılmaması ya da gevşememesi durumunda çeşitli hastalıklar da ortaya çıkabilir.
Hazırlayan: Ali Kağan Akbaş
Kaynaklar
- https://www.britannica.com/science/sphincter-muscle
- https://www.merriam-webster.com/medical/precapillary%20sphincter
- http://www.newhealthguide.org/Pyloric-Sphincter-Function.html
- https://www.imaios.com/en/e-Anatomy/Anatomical-Parts/External-anal-sphincter
- https://en.wikipedia.org/wiki/Iris_sphincter_muscle
- http://www.ddc.musc.edu/public/diseases/colon-rectum/anal-stenosis.html
Harika bir yazı olmuş, gayet anlaşılır, emeğinize sağlık, bir tıp öğrencisi olarak yararlı buldum.
bende 2 yıl önce prostat ameliyatı olmuş ancak hala çiş kaçırmaya devam eden bir hasta yada özürlü olarak sfinkter kası ne işe yarar aydınlandım, prostadımı tamamen aldılar hayatımı kararttılar allah bildiği gibi yapsın beni bu hale düşürenleri, yazı çok aydınlatıcı olmuş elinize sağlık teşekkürler
Gerçekten açıklayıcı olmuş. Elinize sağlık…