Somatoform Bozuklukları

17 Nisan 2017 Çağlayan Taybaş

Bütün hayatı fiziksel semptomlar etrafında dönen birisini düşünün. Bunların bazıları hayali, bazıları ise -örneğin tek bacağın felç olması gibi belirtiler- gerçek gibi görünüyor. Hayali, acı verici veya rahatsız edici fiziksel semptomlara yoğun ilgi, somatoform bozuklukları olan bireylerin özelliğidir.

Somatoform bozuklukları yıllar üzerine yayılan, kendini tekrarlayan, çoğul ve belirgin vücut belirtileri ile kendini gösterir. Vücut belirtileri (ağrı, kusma , felç, körlük) istemli kontrol altında değildir, fiziksel sebepleri yoktur. Bu belirtilerin psikolojik korkulardan ortaya çıktığına inanılır. Kolayca tanımlanmalarına rağmen somatoform bozukluklar genel tıp uygulamalarında en sık karşılaşılan sağlık sorunlarıdır. Genel olarak ikiye ayrılır: Somatizasyon bozukluğu ve konversiyon bozukluğu.

Somatoform Bozuklukları İkiye Ayrılır

Somatizasyon bozukluğu

Eskiden histeri olarak adlandırılan bir tür somatoform bozukluğu günümüzde somatizasyon bozukluğu olarak adlandırılıyor ve nispeten seyrek görülüyor (nüfusun %2.7’si). Somatizasyon bozukluğu 30 yaşından önce başlar, birkaç yıl boyunca sürer ve fiziksel herhangi bir sebebi olmayan ancak psikolojik sorunlar veya sıkıntı tarafından tetiklenen birden fazla belirtiyle -ağrı, gastrointestinal, cinsel ve nörolojik belirtiler- karakterize edilir.

Kitle Histerisi

Bu bozukluk çoğu kültürde görülür, kadınlarda görülme oranı 5 kat daha yüksektir ve paranoya gibi çeşitli kişilik bozuklukları ile bağdaştırılır. Somatizasyon bozukluğu olan kişiler sağlık hizmetlerinden çok sık faydalanma eğilimi gösterir; daha sık hastaneye yatar ve ameliyat olur. Somatizasyon bozukluğu stresli durumlarla başa çıkma, sıkıntı belirtme ve arzu edilen ilginin elde edilmesine yönelik yöntemlerdir.

Konversiyon bozukluğu

Bazen hastalar körlük gibi çok ciddi fiziksel semptomlar bildirir ancak bunların herhangi bir fiziksel sebebi yoktur ve konversiyon bozukluğu denilen bir somatoform bozukluğunun örneğidir. Konversiyon bozukluğu kaygı veya duygusal sıkıntının, herhangi bir fiziksel veya organik sebebi tanımlanamayan gerçek fiziksel, motor, duyusal veya nörolojik belirtilere (baş ağrısı, mide bulantısı, baş dönmesi, duyu kaybı, felç) dönüştürülmesidir.

Örneğin, hastalar herhangi bir fiziksel, organik veya nörolojik bir sebebin belirlenemediği durumlarda uzuvların felç olması, denge kaybı, körlük veya inme gibi semptomlar bildiriyor. Konversiyon bozukluğunun sebepleri genellikle depresyon, sağlıkla ilgili endişeler veya stresli olayların meydana gelmesi gibi psikolojik faktörlerle bağdaştırılıyor. Fiziksel semptomların gelişmesi kişiye ilgi gösterilmesini sağlıyor, kişiyi etkili bir şekilde tehdit edici veya kaygı yaratıcı durumlardan uzaklaştırıyor ve bu şekilde konversiyon bozukluğu ile ilgili semptomların tekrarlanmasını ve korunmasını sağlıyor. Araştırmacılar bazı kültürlerde psikolojik sorunlarını ifade etmek için duygusal şikayetlerin yerine bedensel şikayetlerin kullanıldığını tespit etti.