Sürekli Geç Kalmak Kişilik Özelliği Olabilir
Geç kalmak birçoğumuzun başına gelmiş günlük hayatın içinde olabilen bir şeydir. Trafik sıkışık olabilir, yolda başımızda bir iş gelebilir, buna benzer sebepler 5-10 dk zaman zaman gecikebiliriz. Ancak bazı insanlar var ki onların bir yere zamanında gelmesi çok nadir görülür. Benim böyle bir arkadaşım var, çözümünü bulduk gerçi, ona her zaman buluşma zamanını yarım saat önce olarak söylüyoruz. Geç kalmak bekleyen taraf için çok sinir bozucu bir şeydir, hele sürekli geç kalan insanlar çevrelerindekiler tarafından hiç hoş karşılanmazlar. Bilim bu insanların geç kalmalarının kişilik özellikleriyle alakalı olduğunu söylüyor.
Öyleyse bazı insanların sürekli olarak gecikmesine, arkadaşlarını ya da yakınlarını sinirlendirmesine neden olan şey ne? Ayrıca bu durumu değiştirmek neden çok zor? Araştırmacılar onlarca yıldır bu durumu araştırıyor. The Wall Street Journal dergisinde yayınlanan bir makaleye göre nihayet bilim insanları bazı ipuçları yakaladılar.
Geç Kalmak Önlenebilir mi?
New York Üniversitesi İşletme Fakültesi sosyal psikologlarından Justin Kruger, “Geç kalmaya karşı her türlü ceza ve yaptırımlar var, ancak çelişki, bu cezalar ve ardından gelen sonuçlara rağmen hala geç kalmamızdır” diyor. İnsanların sıklıkla geç kalmasının en açık ve en yaygın nedenlerinden biri, onların basit bir şekilde bir görevin ne kadar süreceğini doğru muhakeme etmede başarısız olmalarıdır. Bu durum genellikle planlama hatası olarak bilinir. Araştırma bir görevin ne kadar sürede tamamlanabileceğini tahmin etme konusundaki başarısızlığının insanlarda ortalama yüzde 40 oranında olduğunu ortaya çıkardı.
Bir başka özellik, sürekli geç kalanların birden çok görevinin bulunma olasılığının olması. ABD, San Diego Eyalet Üniversitesi’nden Jeff Conte tarafından 2003’te yapılmış bir çalışma New York şehrindeki 181 metro makinistinden birden çok görevli olmayı seçenlerin işlerine sıklıkla geç kaldığını ortaya çıkarmıştı. Business Insider dergisinde Drake Baer’in yazdıklarına göre aynı anda birden fazla işe koşturmak bilişsel işlevleri doğru bir şekilde yerine getirmeyi ya da ne yaptıklarımızın farkında olmasını çok zorlaştırıyor.
Biraz Stres İyidir
Jeff Conte’un 2001’de yayınlanan bir araştırması gecikmeye meyilli kişilerde bir kişilik tipinin daha olabileceğini gösteriyor. Ayrıca Conte 2001’de gecikmeye meyilli kişilerde bir kişilik tipinin varlığını da keşfetti. Gerginken ya da sinirliyken başarı odaklı A tipi bireyler daha dakiktir; daha tasasız B tipi bireyler ise geç kalmaya meyillidirler. Yani günlük hayatımızda biraz stres beyni alarma geçirmek için gerekli olabiliyor.
Aslında biraz stresli ve başarıya odaklı A tipi ve tasasız B tipi insanlar gerçekten zamanın akışını farklı algılıyorlar. Daha önce yapılan çalışmalara ilaveten Conte; B tipi insanların 1 dakikayı 77 saniye olarak hissettiği bir yerde, A tipi bireylerin bir dakikayı 58 saniye olarak yaşadığını buldu.
Geç Kalmak ABD’yi Büyük Zarara Uğratıyor
Elbette bunları bilmek sorunun çözümüne katkı yapmaz. İnsanların geç kalmasının bir sonucu olarak ABD’nin her yıl 90 milyar dolarlık bir kayba uğradığı öngörülüyor. Bunun üzerine bilim insanları dakikliğimizi yavaşça geliştirebilecek stratejilere odaklanmaya başladı. Görevlerini iyi tahmin edemeyen insanlar için bir etkinliği çok ayrıntılı aşamalara bölmek o şeyin ne kadar zaman alacağını daha doğru tahmin etmede insanlara yararlı olabilir. 2012’de yapılan bir araştırma sonuçlarına göre yapmadan önce işin taslağını zihinde canlandırmanın insanların sürelerle ilgili olarak daha gerçekçi olmalarına yardım edebilir.
Geç kalmayı alışkanlık haline getiren insanlar aynı anda iki yerde birden olamayacaklarını fark etmek ve daha az şey planlamak zorundadırlar. Yazının başında geç kalma konusunda kişilik özelliklerinin etkili olduğundan bahsetmiştik. Ne yazık ki bunu değiştirmek için yapılabilecek pek fazla şey yok. Geç kalan insanlar değişik tekniklerle mümkün olduğunca kendi yapılarını değiştirmeye odaklanmalı ve zaman içinde bu sorunu aşmaya çalışmalıdır.
Hazırlayan: Çağlayan Taybaş
