Sözlük

Talamus

Talamus

Talamus, serebral korteks ve orta beyin arasında, beyin sapının hemen üzerinde bulunan gri maddeden oluşan küçük bir yapıdır. Talamusun ana işlevi, motor ve duyu sinyallerinin serebral kortekse aktarılmasıdır. Talamusun birçok görevi vardır. Sıcaklık, ışık ve fiziksel dokunuşa duyarlılığımızı yönetir, görsel, işitsel ve motor bilgi akışını kontrol eder. Motivasyon ve uyku-uyanıklık süreçlerinde rol oynar. Kol ve bacak gibi uzuvlarımızda denge ve proprioseptif duyuyu kontrol eder. Propriosepsiyon vücudumuzun farkındalık duygusu olarak tanımlanır. Talamus bunlar sayesinde tetikte olmamızda ve dikkat mekanizmasında rol oynar.

Talamus Hangi Görevlere Sahiptir?

Talamus sıklıkla bir geçiş istasyonu olarak tanımlanır. Serebral kortekse doğru ilerleyen tüm duyu bilgisi önce talamusa gelir. Sadece koku sinyalleri doğrudan talamusa gelmez. Onun haricindeki duyu sinyalleri talamustan kortikal bölgelere aktarılır. Talamus, belirli bilgi türleriyle başa çıkmak için işlevsel uzmanlıklara sahip olan birkaç çekirdeğe bölünür. Duyu bilgisi bu nedenle talamusa gider. Buradan duyu verilerini işlemek üzere uyarlanmış çekirdeğe yönlendirilir. Daha sonra, o çekirdekten kortekste ilgili alana bilgi gönderilir. Örneğin, retinadaki görsel bilgilerin nihai durağı görsel işlem merkezi görsel kortekstir. Buraya gitmeden önce sinyaller talamusun lateral çekirdeğine gider.

Koku sinyalleri talamusa gitmez denir ancak bu yanlış bir bilgidir. Burundan çıkan koku sinyalleri iki yolak üzerinden serebral kortekse ulaşır. Bunların biri talamus üzerinden geçer, diğeri geçmez. Koku sinyalleri kortekse gitmek için talamusu atlayabilir ama kesinlikle gitmez diyemeyiz. Talamus beyinde duyu sinyallerini ilgili bölgelere dağıtan bir merkez istasyonu gibidir. Güncel araştırmalar bundan daha fazlasını söylüyor. Talamusa gelen bilgiler nihai hedeflerine gönderilmeden önce burada işlemden geçiyor. Sinyallerin işlenmesinden elde edilen bilgiler geri beslemeli sistemde kullanılıyor. Talamus ile serebral korteks her daim bilgi alış verişi yaparlar.

Talamus Uyku ve Belleği Nasıl Etkiliyor?

Gece yatağa yatıp uyuduğunuzda beyninizin bazı bölgeleri hâlâ çok etkin bir şekilde çalışmaya devam eder. Hatta belirli işleri yapmak için sizin uykuya dalmanızı beklerler. Uyku ve uyanıklığı düzenlemede etkin bir rol üstlenen talamus da bu beyin bölgelerinden biridir. Uykuda ve uyanıkken talamusun içindeki hücre grupları ile serebral korteks arasında sürekli talamokortikal beyin dalgaları gidip gelir. Uyanıkken bilinci oluşturduğu düşünülen bu dalgalar, uykuda ise bilincin kapalı olmasını ve bellek süreçlerini düzenler. Örneğin gün boyunca öğrendiğimiz bilgilerden yararlı olanlarını kaydetmemiz, işe yaramayanları silmemiz bu beyin dalgaları sayesinde gerçekleşir.

Yapılan araştırmalar serebral korteks alanlarının yanı sıra hipokampusun de talamusla bağlantıda olduğunu gösteriyor. Talamusun ön bölümleri hipokampus ile sürekli etkileşim halindedir. Bunlar sayesinde konumsal belleğin ve duyuların algılanmasında görev alıyor. Konumsal bellek, insanlarda olay hafızasının başlıca bileşenlerinden biridir. Örneğin sevgilinizle ilk tanıştığınız ve buluştuğunuz yeri hatırlıyorsanız bunu konumsal belleğinize borçlusunuzdur. Araştırmalardan elde edilen kanıtlar talamus ile temporal lob arasında ciddi bağlantılar olduğunu gösteriyor.

Talamus Zarar Görürse Ne Olur?

Talamusun tek taraflı harabiyetinde ise kişide duyu (ağrı, ısı, dokunma… ) kaybı görülür. Talamus harabiyetinin söz konusu olduğu kişilerde ağrı duyusu çekilemeyecek kadar aşırı hissedilir. Daha da fazla olursa kişi komaya girebilir. Ağrı dışında motor ve koordinasyon bozuklukları, dikkatte azalma, duygusal davranışlarda bozukluk gibi belirtiler de görülebilir. Beynin içindeki kan damarlarının hasar görmesi sonucu kişi eğer felç olursa talamik sendrom geçirebilir. Bu sendromda hasta, vücudunun bir tarafı yanıyormuş gibi hissedebilir. Bazen ruh halinde ciddi değişiklikler yaşayabilir. Talamusun hasar alması Korsakoff sendromu, uykusuzluk gibi ciddi sorunlar ortaya çıkarır.

Hipotalamus Nedir, Ne İşe Yarar?

Hazırlayan: Damla Uludağ

Kaynaklar

https://www.news-medical.net/health/What-does-the-Thalamus-do.aspx

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4457546/


Damla Uludağ

Damla Uludağ, 1995 yılında İstanbul’da doğmuştur. Eğitim hayatını İstanbul Medipol Üniversitesi’nde sürdürmektedir. Devam eden üniversite hayatında fizyoloji tutkunu olan Damla, bu alanı sinirbilim ile bir bütün haline getirmek istemektedir. Sinirbilime olan ilgisi “Geleceğin Bilimi” platformunda hala aktif olduğu sinirbilim atölyesi sayesinde daha çok artmıştır.Sinirbilim adına düzenlenen “404 NeuroScienceFound” isimli panelde beyin plastisitesi üzerine sözlü sunum yapmıştır. Gelecek dergisinde yayınlanmak üzere sinirbilim alanı ile ilgili “Sirkadiyen Ritim” konulu yazısını yazmıştır ve bu derginin yaşam bilimleri editörlerindendir. Aynı zamanda çizim ve müzik ile amatör olarak ilgilenmektedir. Hücresel sinirbilim alanındaki tüm konularda merakı ve araştırma isteği vardır. “Hücresel işleyiş mekanizmaları ile ruhaniyetimizin üzerine giydirilmiş mükemmel örtünün tanımının detaylandırılması” için tüm azmini ortaya koymak istemektedir.

One thought on “Talamus

  • Ahmet

    Bu işin uzmanı değilim ama, aşağıdaki iki cümlede tezatlık görüyorum:
    “Talamusun tek taraflı harabiyetinde ise kişide duyu (ağrı, ısı, dokunma… ) kaybı görülür. Talamus harabiyetinin söz konusu olduğu kişilerde ağrı duyusu çekilemeyecek kadar aşırı hissedilir.”
    Birinci cümlede duyu kaybından, ikinci cümlede duyunun aşırı olmasından söz ediliyor.
    Sıradan bir okur olduğum için gözden kaçırdığım birşeyler olabilir. Açıklarsanız memnun olurum.

    Yanıtla

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir