Tetrakromasi: Renkleri Çok İyi Ayırt Etmek

Tetrakromasi: Renkleri Çok İyi Ayırt Etmek

Kadınlar ve erkekler arasında konuşulan farklardan biri de renk algısıdır. Erkekler genelde bu tür ayrıntılara pek dikkat etmeyen taraf olarak gösterilirken kadınların ise son derece titiz davrandıkları resmedilir. Çoğumuz papatyaya baktığında sadece beyaz ve sarı renklerini görürüz ama Concetta Antico adlı sanatçı papatyada bir gökkuşağı görüyor.

Kendisi bir tetrakromat olan Antico gözlerinde ışığı emen reseptörlerinin fazlalığı sayesinde normal bir insanın görebileceği renklerin 100 kat fazlasını ayırt edebiliyor. Normal bir insanın 2-3 renk görebildiği bir nesnede o renklerin onlarca farklı tonunu görebiliyor.

Tetrakromasi Renk Görmeyi 99 Kat Artırıyor

Yapılan araştırmalar ortalama bir insanın yaklaşık 1 milyon rengi görebildiğini ve ayırt edebildiğini gösteriyor. Ancak tetrakromatların gözlerinde renkli görmelerini sağlayan koni hücrelerinden bir grup fazla var. Koni hücrelerinin sayısının artması göz tarafından algılanan ışık ve beyne gönderilen sinyal miktarını da arttırıyor. Sonuç olarak beyin gelen bu renk sinyallerini de işliyor ve renk algısı tetrakromatlarda 1 milyondan 99 milyona çıkıyor.

İnsan gözü renkli görmeyi sağlayan koni hücreleri ve siyah beyaz görmeyi sağlayan çomak hücrelerini içeriyor. Normal bir insanda 3 tip koni hücresi varken bayan Antico gibi tetrakromatlarda koni hücrelerinden 4 çeşit var. Dünyada belirlenen tetrakromatların sayısı çok az ama buna sebep olan genetik mutasyon Avrupa kökenli kadınların 47%’sine kadar görülebiliyor. Bu durumda çoğu kadın tetrakromat olup çok sayıda rengi görebiliyor ama birçoğu bundan habersiz yaşıyor.

Tetrakromasi: Renkleri Çok İyi Ayırt Etmek

Mutasyonlar Erkekleri Renk Körü Yapıyor

X kromozomunda meydana gelen mutasyonların sebep olduğu bu durum kişilerin daha fazla veya az sayıda renk görmesini sağlıyor. Bu mutasyonlar erkeklerde ortaya çıktığında çoğunlukla onları renk körü yaparken kadınlarda ters etki yaparak gördükleri renk çeşidini arttırıyor.

Tetrakromasi: Renkleri Çok İyi Ayırt Etmek

Antico sahip olduğu renk ayırt etme yeteneğini kullanarak çok etkileyici doğa ve hayvan resimleri çiziyor. Sanatçı bu şekilde insanların doğaya ve çevrelerindeki renklere daha farklı bir şekilde bakmalarını amaçlıyor.

Tetrakromasi: Renkleri Çok İyi Ayırt Etmek

Kaliforniya ve Nevada Üniversiteleri tarafından yapılan bir araştırmada Antico’nun renk ve resim yapma becerileri ile başka insanların bu renkleri algılama düzeyleri incelendi. Çalışmaya katılanlar arasında Antico’nun yanı sıra kendisindeki genetik mutasyondan haberi olmayan ve resim çizmeyen başka bir tetrakromat da vardı. Bilim insanları Antico’nun fazladan bir koni hücre grubuna sahip olduğu ve resim yaptığı için renkleri daha iyi algılayacağını ve tonlamalar arasında daha çok fark bulacağını öngördü. Yapılan deneylerin sonunda tahminlerinde haklıydılar. Bayan Antico mutasyona sahip olmayan kişilere kıyasla renk tonlamalarını daha iyi ayırt etmişti ancak renkleri algılama düzeyi katılımcıların arasında bulunan tetrakromatlardan da yüksekti.

Tetrakromasi: Renkleri Çok İyi Ayırt Etmek
Antico’nun çizdiği bir kaplan resmi

İlerleyen günlerde yapılan araştırmalar Antico’nun resim sanatı ile uğraşması genetik mutasyonlardan kaynaklanan görüş yeteneğini daha da ileriye taşımış ve renk algısı sanatçı olmayan diğer tetrakromatlardan bile daha iyi olmuştu.

Antico kendisinden başka kimsenin görmediği bir dünyayı görmenin kendisini çok şaşırttığını belirtiyor. Kendisinde tetrakromasi olduğunu ilk keşfettiğinde bunun ne anlama geldiğini tam anlayamamış. Kendisinin gördüğü renklerle etrafındaki insanların gördüğü renkler arasındaki farkı tam olarak kavrayamamış.

Tetrakromasi nedir?

Normal insanlarda mavi, yeşil ve kırmızıyı algılayan üç tip koni hücresi vardır. Tetrakromasi bu üç tip koni hücresine ilaveten bir tip koni hücresi daha eklenmesiyle ortaya çıkan durumdur. Gözde yer alan 4. koni hücre grubu farklı dalgaboylarını da algılar ve diğer koni hücrelerinden gelen bilgiyle birleştirilip harmanlandığında renk algısı inanılmaz boyutta artabilir. Bu sadece insanlarda olan bir özellik değil. Balık, kuş, amfibi, sürüngen ve böcekler de dahil olmak üzere birçok canlı tetrakromattır. Örneğin kırmızı balık (orj. humble goldfish) kırmızı, yeşil, mavi ve morötesi ışığı algılayabilen koni hücrelerine sahiptir. Daha fazla veya farklı koni hücresinin olması evrimsel süreç içinde canlıların ihtiyacı ve hayatta kalma gibi etkenlere göre nesilden nesile aktarılan özelliklerdir. Burada şöyle bir ekleme yapmak uygun olacaktır. Günümüz genetik biliminin geldiği nokta bir organizmadan diğer bir organizmaya laboratuvar koşullarında gen aktarımını mümkün kılıyor. Eğer kırmızı balıktan ilgili genleri insanlara naklettiğimizde insanlar da morötesi ışığı görebilme kabiliyetine sahip olabilirler.

Antico’nun Kızı Bu Mutasyon Yüzünden Renk Körü

Concetto Antico’nun kendisi üzerinde araştırma yapılmasına izin vermesinin arkasında başka gerçekler de var. Antico’nun 12 yaşındaki kızı renk körü ve bunun sebebi muhtemelen Antico’nun kendisinden aktarılan genetik mutasyonlar. Bayan Antico tetrakromasi ile ilgili daha fazla araştırma yapılıp bu durumun daha iyi anlaşılmasını umut ediyor. Belki ilerde bu genetik mutasyonlar yüzünden renk körü olan insanlar için bir tedavi imkanı yaratılabilir.

Hazırlayan: Çağlayan Taybaş

Kaynak

http://www.dailymail.co.uk/sciencetech/article-3498605/Rainbow-vision-explained-Artist-sees-100-times-colours-usual-genetic-condition-artistic-training.html


Çağlayan Taybaş

İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Moleküler Biyoloji ve Genetik mezunuyum. Şu an klinik araştırma sektöründe çalışıyorum. Bilimsel araştırmaların yanında başlıca hobilerim satranç, bisiklet sürmek, pilates ve latin dansları oldu. Mezun olduktan sonra askere gitmeden önce sinirbilim.org'u kurdum. Şu an iş ve özel hayatım çok yoğun olduğu için eskisi gibi yazamıyorum. Bana herhangi bir soru sormak isteyen varsa c.taybas@gmail.com'a mail atabilirler.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir