Tip 2 Diyabet Vücudunuza Nasıl Zarar Veriyor?
Hayatımızda her gün daha fazla karşımıza çıkan bir hastalık. Modern hayat bize muazzam bir rahatlık sağlıyor ama vücudumuz bu kadar rahata alışkın mı? Evrimsel süreçte atalarımız yiyeceği zar zor buluyor, onun için de çok enerji harcaması gerekiyor. Biz ise marketten istediğimizi alıp yiyebiliyoruz. Bazen de aşırıya kaçıyoruz. Kan şekerinin bu durumlarda ani olarak yükselmesi ise çeşitli rahatsızlıklara neden olabiliyor.
İşe diyabetin ne olduğunu anlatmakla başlayalım. Yediğimiz şekerli gıdaların kana karışmasıyla kan şekerimiz yükselir. Kan şekeri yükseldiğinde pankreastan insülin salgılanarak fazla şekerin hücrelerde depolanması istenir. Kan şekeri çok yükseldiğinde salgılanan insülin miktarı da fazla olur. Eğer bu durum sık sık yaşanırsa tıplı dalgaların kayalara çarpıp onları aşındırması gibi insülin de hücrelerdeki insülin reseptörlerini aşındırır. Sonunda da tip 2 diyabet olarak adlandırılan hastalık ortaya çıkar. Tip 2 diyabetin temelinde insülin direnci yatar.
Tip 2 Diyabet Nedir?
Tip 2 diyabet hastalarında hücreler insüline karşı çok hassas olmadığı için kanda dolaşan şekeri depolamakta zorluk çekerler. Bu yüzden hastaların kan şekeri sıklıkla normalden yüksek olup, bu durum hiperglisemi olarak adlandırılır. Hastaların metabolizması da karbonhidratı enerjiye çevirmekte çok zorlanır. Kan şekeri hücrelere giremeyip kanda dolaştıkça inflamasyona neden olur ve çeşitli rahatsızlıklar ortaya çıkabilir. Hem de ciddi rahatsızlıklar. Örneğin körlük, kalp damar rahatsızlıklar, organ yetmezlikleri bunlardan bazılarıdır. Tip 2 diyabet yaşa bakmaz. Her yaştan insanda görülebilir. Şu an dünyadaki her üç insandan birinin diyabetinin farkında olmadığı tahmin ediliyor.
Hangi Belirtilere Bakmalısınız?
Tip 2 diyabet diğer rahatsızlıklar gibi değildir. Kendisine özgü bir erken belirtisi yoktur. Kişinin sürekli çok susaması diyabete işaret edebilir. Bunun yanında ağız kuruluğu, iştahın artması, sık sık idrara çıkmak ve sıradışı kilo değişimleri de tip 2 diyabet belirtisi olabilir. Kan şekerinin artması ise baş ağrılarına, bulanık görmeye ve halsizliğe neden olur.
Hastalık ilerledikçe daha ciddi sorunlar ortaya çıkabilir. Tip 2 diyabet tedavisi zamanında başlamazsa idrar yolu enfeksiyonları, iyileşmesi zor yaralar, deride kaşıntı görülebilir. Bunlar da daha ileri sağlık sorunlarına neden olur. İdrar yolu enfeksiyonu idrar yaparken yanma hissine ve idrarı zor yapmanıza yol açar. Bu şekilde zincirleme olaylarla tip 2 diyabet hayat kalitenizi çok düşürür.
Tip 2 Diyabet Cinsel Hayatınızı da Etkiler
İnsülin dalgaları hücrelere vurdukça hücre zarındaki insülin reseptörlerini sersemletirler. Zaman içinde cinsel organlardaki kan damarları ve sinirler de bundan nasibini alır ve zarar görürler. Hücreler zarar gördükçe hassaslıkları azalır ve cinsel memnuniyet düşmeye başlar. Hastalarda orgazm olamama sorunları baş gösterir. Kadınlarda vajinal kuruluk da ortaya çıkar. Diyabetli hastaların 3’te 1’i cinsel sorunlar yaşadıklarını söylemişlerdir. Erkeklerde bu sayı daha yüksektir. Tip 2 diyabet hastası erkeklerin %35 – 70’i hayatlarının bir döneminde ereksiyon problemi yaşamışlardır.
Tip 2 Diyabet Nasıl Önlenir?
Bu hastalığın tam bir tedavisi mümkün olmasa da ortaya çıkmadan önce engellemek için bazı şeyler yapabiliriz. Zararlı alışkanlıklarımız, hayat tarzımızdaki yanlış uygulamalar tip 2 diyabet riskini artırır. Özellikle kilolu olmak, az hareket etmek diyabetin en büyük tetikleyicilerindendir. Bunun yanında kırmızı et, yağlı ve şekerli yiyecekler ağırlıklı bir beslenme tarzı, yüksek kolesterol ve trigliserid seviyesi de hastalığın ortaya çıkma olasılığını artırır. Spor yapmak, meyve sebze ağırlıklı beslenmek ve az yemek sağlıklı olmanın ön koşullarıdır.
Kontrol edebileceğiniz risk etkenlerini saydık. Bir de elinizde olmayan şeyler. Örneğin genetik yapınız. İspanyol kökenliler, Afro Amerikanlar,Amerika’nın yerlileri ve Asyalılar tip 2 diyabete daha yatkındır. Biz Türkler White yani beyaz ırklara giriyoruz. Yani genetik olarak tehlikeli grupta değiliz. Aile öykünüz de riski belirlemede çok büyük önem taşır. Bir ebeveyni veya kardeşi diyabet olan kişinin kendisi de risk altındadır. 45 yaşı diyabette kritik yaşlardan biridir. 45 yaşından sonra tip 2 diyabet riski artmaya başlar. Her zaman genç kalamazsınız.
İnsülin Hormonu Tam Olarak Ne Yapar?
Yukarıda kısaca bahsettik. İnsülin vücutta karbonhidrat moleküllerinin hücre içine alınmasını sağlayarak şekerin enerjiye dönüştürülmesine yardımcı olur. Şeker moleküllerinin parçalanması ağızda tükürüğün içinde bulunan amilaz enzimi ile başlar. Midede sindirim tam olarak gerçekleştikten sonra glikoz, fruktoz gibi karbonhidrat monomerleri kana karışır. Kan şekeri yükselmeye başlayınca pankreas hemen şeker seviyesini dengelemek için insülin pompalar. Böylece hem kan şekerinin düzeyi dengelenir hem de hücreler gıdalarını alır.
Ancak şeker seviyesinin çok yükselmesi çok fazla insülin ihtiyacını doğurur. Bir anda yüksek doz insülin kana karışınca insülin reseptörleri zamanla hassasiyetlerini kaybeder ve insülin direnci baş gösterir. İnsülin direncine sahip hücreler artık insüline yanıt vermezler ve kandaki şeker hücrelere düzgün bir şekilde girmez. Tip 2 diyabet tedavi edilmediği takdirde pankreas zamanla insülin üretimini azaltır ve çok ciddi hayati sonuçlar ortaya çıkabilir.
Tip 2 Diyabet Nasıl Teşhis Edilir?
Eğer diyabetten şüphelenmenizi gerektirecek belirtiler gösteriyorsanız doktorunuz sizden hemogram ve A1c testi isteyecektir. 2 – 3 ay boyunca kan şekeriniz takip edilir ve hangi belirtiler yaşadığınız dikkatlice not alınır. İdrarda glikoz çıkması da diyabetin belirtilerinden biridir.
Kan şekeriniz sürekli yüksek çıkıyorsa bunu kontrol altına almak için özel bir diyet uygulamanız gerekebilir. Kilo vermek ve günlük karbonhidrat alımınızı sınırlandırmak hayat kalitenizi artıracaktır. Hastaların bunu tek başlarına yapması pek kolay değildir. Doğru diyeti uygulamak için bir diyetisyenden yardım almak hastalar için en sağlıklı yoldur.
Egzersiz ve Sakinlik Çok Yararlıdır
Çok klişe bir cümle haline geldi ama yine de söylemek zorundayız. Egzersiz sağlığınız için çok faydalıdır. Stres yapmak vücudunuz için çok zararlıdır. Spor salonuna gidip 1,5 saat vücut geliştirme yapmanıza gerek yok. Her gün 30 dakika yürüyüş yapmanız bile çok iyi gelecektir. Yaşlı hastaların romatizma, eklem rahatsızlıkları yüzünden yorucu spor yapmaları kolay olmuyor. Bu gerçeği ben de kendi yakınlarımda yaşıyorum. Ancak yaşlı hastaların yürüyüş yapması, daha genç olanların günde 5-10 dakika bile olsa koşu yapmaları vücudu zinde tutar. Hafif egzersizler bile fazla yağdan kurtulmanıza, tansiyonu düşürmenize yardımcı olur.
Tip 2 diyabet pek çok hastalık gibi stresi sevmiyor. Günlük hayatın sorunlarını kafaya takmamaya çalışın. Bırakın dolar kuru artsın, çocuklar torunlar istedikleri üniversiteyi kazanamasın. Hiçbir şeyin sonu değil. Sağlığınıza ve hayatınızın olumlu yönlerine odaklanmaya çalışın.
Hazırlayan: Çağlayan Taybaş
Kaynaklar
- https://emedicine.medscape.com/article/117853-overview
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/type-2-diabetes/symptoms-causes/syc-20351193
