TMS Tedavisi Nedir, Ne İşe Yarar ve Riskleri Nelerdir?

19 Ekim 2018 Çağlayan Taybaş

TMS tedavisi git gide daha popüler olan ve klinik araştırmaların yoğunlaştığı bir tedavi türüdür. Transkraniyel manyetik uyarım tekniği (TMS) nöronlara müdahale etmeyi amaçlar. Bu teknikte kafanızın üstünde bir bobin yerleştirilir. Bobine elektrik akımı verilerek manyetik alan yaratılır. Bu şekilde nöronların elektriksel faaliyetini değiştirilmeye çalışılır. Bilim kurgu filmlerinde sıkça karşımıza çıkan beyne elektrik vermenin farklı bir şekli diyebiliriz. Bu yöntemde tDCS gibi doğrudan elektrik akımları verilmez. Oluşan manyetik alan nöronların elektriksel işleyişine etki eder. Özellikle major depresyon belirtilerini gidermek için kullanılan bir yöntemdir. Depresyon antidepresanlar ve psikoterapi gibi yöntemler ile tedavi edilmeye çalışılır. Bunlar işe yaramadığında TMS tedavisi çare olabilir.

TMS Tedavisi Nasıl Yapılıyor?

Psikiyatristiniz size depresyon tanısı uyguladı ve denediğiniz birçok yöntem işe yaramadı. En sonunda doktorunuz TMS tedavisi denemeye karar verdi. TMS oturumuna başladığınızda teknisyen başınızın üstüne elektromanyetik bir bobin yerleştirir. Bobin alın bölgesine yakın olacak şekilde konumlandırılır. Bobin sürekli manyetik dalgalar yayar ve beyninizin frontal bölgesindeki nöronları uyarır. Frontal bölgedeki hücreler kişiliğimizi ve ruh halimizi kontrol eder ve düzenler. Burada meydana gelebilecek hasarlar depresyon gibi rahatsızlıklıklara neden olabilir. Bazı kişilerde nöronların uyarılması, bazılarında ise nöron kümelerinin susturulması gerekebilir.

TMS’in depresyon belirtilerinde nasıl iyileşme sağladığı tam olarak bilinmiyor. İşin fizyolojik ve biyolojik boyutu henüz çözülemedi. Depresyona neden olan temel etkenin nöronların hücre zarlarındaki elektriksel dengesizlik olduğu düşünülüyor. Eğer bu düşünce doğruysa dışarıdan yapılacak müdahale ile nöronların elektriksel faaliyetini düzenleyebilir. Tam bir tedavi olmasa bile depresyonun belirtileri azaltılabilir. Bilim insanları nasıl olduğunu tam olarak bilmese de TMS tedavisi gerçekten işe yarıyor. Bu tedavi seçeneğini deneyen hastaların bir süre sonra belirtilerin azaldığını söylüyor. Hastalar zaman içinde kendilerini daha iyi hissediyor.

Transkraniyal Manyetik Uyarım (TMS)

TMS Tedavisi Hangi Riskleri Taşıyor?

Transkraniyel manyetik uyarımda manyetik dalgaların verilmesi hayati bir risk taşımaz. Tekrarlayan uyarımlarda ciddi bir risk veya yan etki görülmedi. Hastalar için tamamen güvenli bir yöntemdir. Vagus siniri uyarımı, derin beyin uyarımında olduğu gibi cerrahi işlem uygulanmaz. EEG’deki gibi kafaya elektrot yerleştirilmez. Bazı filmlerde elektrokonvulsif terapi (ECT) gören hastaların nöbet geçirdiğini görmüş olabilirsiniz. ECT’nin böyle bir yan etkisi vardır ama TMS’in böyle bir yan etkisi yoktur. Sadece kişiden kişiye göre değişen ufak tefek yan etkiler görülebilir.

Yaygın Görülen Yan Etkiler Nelerdir?

Öncelikle şunu belirtmeliyiz, TMS’in hiçbir yan etkisi kalıcı değildir. Uayrım bittikten kısa süre sonra yan etkiler kaybolmaya başlar ve zaman içinde sürekli azalır. Yaygın görülen yan etkiler:

Bağ ağrısı
Uyarım yapılan alın bölgesinde rahatsız/huzursuz hissetme
Yüzde karıncalanma veya spazm
Denge kaybı, bayılma hissi
Nadir görülen yan etkiler
Nöbetler
Mani, özellikle bipolar bozukluk hastalarında
Uyarım esnasında kulak koruyucusu yoksa duyma kaybı

TMS’ye Nasıl Hazırlanmak Gereklidir?

Transkraniyel manyetik uyarım almadan önce doktor muayenesi gereklidir. Doktorunuz sizi fiziksel ve psikolojik olarak muayene etmelidir. Muayene ve laboratuvar testlerine bakılarak hasta değerlendirilir. Bundan sonra TMS’nin güvenli ve etkili bir yöntem olup olmayacağına karar verilir. Psikiyatrik muayene ise depresyonun derecesini anlamak açısından önemlidir. Yukarıda bahsettiğimiz gibi TMS tedavisi herkese uygulanmaz. Genellikle ilaç ve psikoterapiden fayda görmeyen hastalara uygulanır.

TMS’e başlamadan önce doktorunuzu bazı konularda bilgilendirmelisiniz. Hamile olup olmadığınızı, vücudunuzda herhangi bir tıbbi cihaz bulunup bulunmadığını söylemelisiniz. TMS’de manyetik alana maruz kalacağınız için bu cihazların üzerinizde bulunması sorun yaratabilir. Bu yüzden stentler, implant uyarıcılar, implant vagus siniri veya derin beyin uyarıcıları sorun yaratabilir. Beyin faaliyetini takip eden elektrotlarla oturuma başlamak tavsiye edilmez.

Kullandığınız bütün ilaçları doktorunuza söyleyin. Ayrıca bitkisel takviyeler, vitamin ve mineral desteklerinin hangi dozda kullanıldığı önemlidir. Ailenizde epilepsi geçiren biri olup olmadığının bilgisini verin. Epilepsi hastaları sık sık nöbet geçirdiği için ailenizde epilepsi hastalığı olması sizi risk grubuna sokabilir. Bunların yanında geçirdiğiniz bütün fiziksel ve zihinsel rahatsızlıklarınızı doktorunuza anlatmalısınız.

Tedaviden Ne Beklemeliyiz?

Transkraniyel manyetik uyarım depresyon belirtilerinizi tamamen ortadan kaldırabilir veya çok azaltabilir. Herkesin temennisi bu yöndedir ama bu tekniğin işe yarayacağının %100 garantisi yoktur. Belirtiler tedaviden sonra azalabilir ama ilerleyen haftalarda tekrar eski haline dönebilir. Bazı durumlarda işe yaramama ihtimali de vardır. Psikozu veya depresyonu yıllardır devam eden hastalarda TMS tedavisi işe yaramayabilir. TMS ile ilgili araştırmalar hala devam ediyor. Uzmanlar her gün yeni şeyler öğreniyorlar, uyarım yapacak en iyi bölgeleri bulmaya çalışıyorlar.