Makaleler

Uçuk Virüsü Bipolar Bozukluk ve Depresyon Riskini Artırabilir

Uçuk Virüsü Bipolar Bozukluk ve Depresyon Riskini Artırabilir

Dudağımızın kenarında veya çenemizde çıkan uçuklar Herpes simplex virüslerinden kaynaklanır. Çok can sıkıcı bir görüntü oluşturan bu virüslerden kurtulmak pek kolay değildir. Uçuk zararsız gibi görünen bir rahatsızlıktır. Genelde yayılmaması için uçuğun kaşınmaması, oynanmaması tavsiye edilir. Uçuğun ağız kenarından göze veya vücut içine karışması çok daha büyük sorunlara neden olabilir. Almanya’da Würzburg Üniversitesi’ndeki araştırmacılar bu uçuk virüsü ile ilgili şaşırtıcı bir şey buldular. Herpes simplex virüsleri beyinde bipolar bozukluk ve major depresyon ile ilişkili bulundu.

Biraz herpes virüslerinin ne olduğundan bahsedelim. Uçuk virüsü olan bu mikroorganizmalar iki sınıfa ayrılır: Tip 1 ve tip 2 herpes virüsleri. Tip 1 olanlar genellikle ağız bölgesinde yaralara neden olurlar. Nadiren genital bölgede de uçuğa neden olurlar. Tip 2 olanlar ise genital bölgede faaliyet gösterir. Hastaların genital organlarında veya rektumlarında yaralar çıkabilir. Tip 2 herpes başka bölgelerde de yaşayabilmesine karşın genellikle bel altında bulunur.

İki kategoride incelenen uçuk virüsü herpeslerin 100’den fazla türü vardır. İnsanlarda hastalık yapan 8 tür tanımlanmıştır. Bunlar HHV-1, 2, 3 … 8 şeklinde adlandırılır. HHV’nin açılımı “human herpes virus”tur. Yazının devamında HHV kısaltmasını kullanacağız. Bunların içinde anlatacağımız HHV-6’nın da kendi içinde iki türü vardır: HHV-6A ve 6B. Moleküler düzeyde sınıflandırmaya bir başladığınızda duramıyorsunuz.

Uçuk Virüsü Purkinje Nöronlarında Bulundu

Virüsler bulundukları yerde inflamasyon yaratarak bazı sorunlara neden olabilir. Araştırmacılar beyindeki dokuları incelerken Purkinje hücrelerinde şaşırtıcı bir şey gördüler. Bu nöronlarda HHV-6 virüsünün enfeksiyon oranının oldukça yüksek olduğunu keşfettiler. Würzburg Üniversitesi’nde Mikrobiyoloji Bölümü’nde çalışan Bhupesh Prusty biri bipolar bozukluk ve diğeri depresyondan muzdarip iki hastasını inceliyordu. Bu hastaların beyin dokularında Purkinje hücrelerinde HHV-6’nın izlerine rastlandı. Ağzımızın kenarında kolonileşmiş uçuk virüsü bir şekilde beyinciğe ulaşmış.

Purkinje hücreleri beyincikte yer alan büyük gövdeli, çok fazla dallanmaya sahip nöronlardır. Beyincik kafatasımızın içindeki nöronların yarısına sahiptir. Hacmi küçük olmasına rağmen motor öğrenme, kas hareketlerinin kontrol edilmesi, duruşun düzenlenmesinde büyük rol oynar. Bunun yanında duygu, algılama, bellek ve dil süreçleri gibi bilişsel işlevlere de müdahil olur. Bütün bu işlevleri Purkinje nöronları gibi çok dallanmaya sahip hücreler sayesinde gerçekleştirir.

Virüslerin Neden Olduğu İnflamasyon

Şizofreni, major depresyon ve bipolar bozukluk gibi rahatsızlıkların güçlü bir kalıtımsal kökeni vardır. Örneğin şizofreni tamamen çevresel koşullardan dolayı ortaya çıkmaz. Ancak birçok hastalığın görülmesinde genetiğin yanında çevresel etkenler de rol oynar. Erken yaşta beyinde inflamasyon oluşumu, ağır metallere maruz kalma, hamilelikte annenin alkol kullanması gibi olaylar hastalıklara neden olabilir. Bu yazıda inflamasyonun rolünü anlatacağız.

İnflamasyon dokuda alarm sinyalidir. Vücuda bir patojen veya yabancı bir madde girdiğinde vücut hemen alarma geçer. Yabancı maddeyi dışarı atmak veya etkisizleştirmek için bağışıklık sistemi devreye girer. Kısa süreli olduğunda çok yararlıdır. Ancak uzun sürdüğünde çevredeki dokular da hasar almaya başlar. Erken yaşta beyne giren virüsler nörogelişim basamaklarını sekteye uğratıyor ve bağışıklık sistemi ile sinir sistemi arasındaki iletişimi bozabiliyor. Birçok zaman çocuklar bunu kalıcı bir hasar almadan atlatıyor. Virüs sinir sisteminden temizleniyor ama başka organlara yerleşebiliyor. Bir süre sessizce bekleyen virüsler uygun şartları bulduğunda tekrar saldırıya geçiyor. Uçuk virüsü bazen yıllarca pusuda bekliyor.

İki Psikiyatrik Bozuklukta Enfeksiyon İzleri

Prusty ve ekibi psikiyatrik hastalıkların gelişiminde HHV-6A ve HHV-6B’nin rol oynayabileceğini düşündüler. Amerika’da Stanley Medikal Araştırma Enstitüsü’nde biyopsi örneklerini incelediler. Her beyin dokusunda virüslerin izleri araştırıldı ve nöronların yapısına bakıldı. Ekip sonunda aradığını buldu. Gerçekten de derinin üstünde çoğalan uçuk virüsü bir şekilde beyinciğe girmişti. Burada inflamasyon molekülleri ve virüsün izleri doğrulandı.

Araştırmacılar biri bipolar diğer majör depresyon hastası olan iki kişinin beyinciğinde aktif HHV-6 enfeksiyonu tespit ettiler. Uçuk virüsü ağırlıklı olarak Purkinje hücrelerini hedef almıştı. Şimdiye kadar ilk defa HHV-6 virüsünün nöronları enfekte edebildiği bulundu. Bu enfeksiyon belki birçok bilişsel işlev bozukluğuna ve ruh hali değişikliğine neden olabilir. Uçuk virüsü vücuda girdiği gibi hastalık yapmayabilir. Bazen aylarca veya yıllarca uykuda kalıp uygun koşulların ortaya çıkmasını bekler.

Bilim insanları uykuya geçen virüslerin zararsız olduğunu düşünüyorlardı. Şimdi bu çalışma ile bu varsayım tam olarak çürütülmüş oldu. Belki vücudumuzda uyuyan uçuk virüsü veya başka virüsler var. Araştırmacılar ilerleyen zamanlarda Alzheimer hastalığında da HHV-6A’nın rolünü araştıracaklar. Alzheimer hastalığında inflamasyonun önemli bir yeri vardır. Acaba bu inflamasyon virüslerden mi kaynaklanıyor?

Hazırlayan: Çağlayan Taybaş

Kaynaklar

https://neurosciencenews.com/herpes-virus-depression-bipolar-11025/

https://hhv-6foundation.org/what-is-hhv-6

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5177552/


Çağlayan Taybaş

İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Moleküler Biyoloji ve Genetik mezunuyum. Şu an klinik araştırma sektöründe çalışıyorum.Bilimsel araştırmaların yanında başlıca hobilerim satranç, bisiklet sürmek, pilates ve latin dansları oldu.Mezun olduktan sonra askere gitmeden önce sinirbilim.org'u kurdum. Şu an iş ve özel hayatım çok yoğun olduğu için eskisi gibi yazamıyorum. Bana herhangi bir soru sormak isteyen varsa c.taybas@gmail.com'a mail atabilirler.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir