Vegan Beslenme Hastalık Sebebi Olabilir Mi?

16 Aralık 2018 Osman Eren

Hayvansal gıdaları tüketmek veya tüketmemek sizin tercihinize bağlıdır. Bu yazımızda hiç kimseyi tercihleri nedeniyle yargılamıyoruz. Vegan beslenme düzeni ile ilgili bahsetmek istediğimiz bazı önemli noktalar var. Gizli açlık dünyada iki milyardan fazla insanı etkiliyor. Gizli açlıktan kastedilen vitamin, mineral gibi zaruri besin maddelerinin eksikliğidir. Gizli açlığın etkileri hemen ortaya çıkmayabilir; fakat sonuçları şiddetlidir. Hastalıklara karşı düşük bir savunma sistemi, zihinsel performansta düşüş, hatta ölüm…

Gizli açlığın yarattığı sonuçlar genellikle gelişmiş ülkelerde görülüyor; ama sorun gelişmekte olan ülkelerde de giderek büyüyor. Özellikle “batı tipi” karbonhidrat ve doymuş yağ ağırlıklı beslenme bunun ana etkenidir. Çünkü mineral ve vitaminlerin insan için asıl kaynağı sebze ve meyve grubudur. Batı Tipi Fast Food beslenmede ise bunlar çok azdır.

Vegan Beslenme Vitamin ve Mineral Eksikliğine Yol Açabilir

Mesela önlenebilir zihinsel problemlerin çok yaygın sebeplerinden biri iyot eksikliğidir. İyot eksikliği konusunda Birleşik Krallık (BK: İngiltere, Galler, İskoçya veKuzey İrlanda ) 7. sırada yer alıyor. Ülkemiz bir yarım ada olduğu halde balık tüketimimiz çok yetersiz olduğu için biz de bu konuda pek parlak sayılmayız. İyot eksikliği için tuzlara iyot ilavesi zorunlu olduğu halde birçok tuzun sadece “poşet” üzerinde iyot taşıdığını da belirtelim. Sadece BK değil Amerika’da bile her dört çocuktan birinde kalsiyum, magnezyum, A vitamini gibi bileşenler eksik iken her iki çocuktan birinde ise D ve E vitaminleri eksiktir.

Gelişmiş ülkelerde; yüksek enerjili, ucuz, ileri düzeyde işlenmiş ve besin içeriği olarak çok yetersiz olan gıdalar başlıca sebeplerdendir. Ayrıca gizli açlık sosyoekonomik koşulları kötü olan insanlar arasında giderek artmakta. Hatta günümüzde taze besinler tüketildiğinde bile eskisinden çok daha fazla mikro besin eksikliği görülebiliyor. Diğer bir deyişle eskiden taze ürünlerin içeriği şimdikinden çok daha fazlaydı. Bunun da sebebi toprağın kötü yönetilmesi ve iklim değişikliği gibi etkenler nedeniyle toprak sağlığında meydana gelen değişimlerdir.

Gizli Açlık

Özellikle batı dünyasında çok ciddi şekilde yükselen bireğilime sahip olan veganizmin gizli açlığa büyük derecede katkı sunması muhtemeldir. Vegan Derneği’ne (Vegan Society) göre, Birleşik Krallık’ta vegan beslenme düzenine geçen insan sayısı son 10 yılda dört kat arttı. Vejeteryan Araştırma Grubu tarafından yapılan bir çalışmada ise Amerika’daki nüfusun yaklaşık %5’inin vejeteryan olduğu ve bunun yarısının da vegan olduğu belirlendi. Vegan beslenme düzeni ette bulunan hayati besin öğelerini içermez ve bu durum ciddi mikro besin eksikliklerine yol açabilir.

Veganlarda uzun vadeli olarak kemik kaynaklı sorunlar ortaya çıkabilir. Çünkü bu tip beslenenler de yüksek oranda D vitamini ve kalsiyum eksikliği görülebilir. Sonuç olarak kan değerlerinde D vitamini seviyesi düşebilir ve kemik yoğunluğunda azalmalar görülebilir. Veganlarda kemik kırılmaları genel nüfusa oranla neredeyse 3 kat daha fazladır. Sadece bunlar mı eksik? Tabii ki hayır; ayrıca omega-3, iyot ve B12 vitamini seviyelerinde de eksiklikler görülebilir.

Vitamin – Mineral İhtiyacınız Gerçekten Karşılanıyor mu?

B12 Vitamin Eksikliği En Önemli Sorunlardan Biri

B12 vitamini eksikliği aşırı yorgunluk ve halsizlik dâhil olmak üzere ciddi problemlere sebep olabilir. Hatta çocuklarda gelişim problemlerine neden olabilir. Eğer tedavi edilmezse yani B12 vitamini alımı yeterli seviyeye ulaşmazsa geri dönüşümsüz hasarlara neden olabilir. Hamile kadınlarda ve az gelişmiş ülkelerde B12 vitamininin alınması gereken miktardan daha az alındığı belirlenmiştir. Ayrıca gelişmiş ülkelerde vegan beslenmenin her yaş grubunda görüldüğü de ifade edilmiştir. B12 vitamini seviyelerinin düşük olması kalp hastalıklarının riskini artırabilir. Veganlar çeşitli besin destekleriyle bu eksiklikleri telafi etmeye çalışsalar da bitki kaynaklı beslenmenin bu takviye edici gıdalara direndiği yani emilim problemlerinin ortaya çıktığı, vücudun bunlardan yeterince yararlanamadığı belirtilmektedir.Mesela B12 vitamini içeren besin takviyelerinin vücutta etkisi hale getirildiği yani yeterince kullanılamadığı bildirilmiştir.

Bütün bunlara rağmen, gelişen ülkelerde gizli açlık ve vegan beslenme iyi organize edilmiş, büyük ölçekli biyolojik takviye programlarıyla gittikçe artan oranda kabul görmektedir.

Hazırlayan: Osman Eren