Yeme Bozuklukları Nelerdir? Bilmemiz Gerekenler

Yeme bozuklukları çağımızın sık rastlanan sorunlarındandır. Popüler olarak ‘mankenlik hastalığı’ olarak bilinen (anoreksiya nervoza) zayıflık aslında ruhsal etkenlerle bağlantılı fizyolojik işlev bozukluğudur. Popüler kültürün empoze ettiği estetik algısı kişilerin algılarında olumsuz değişikliklere sebep olarak kişinin bedenine yabancılaşmasına ve bedenini sevmemesine neden olur. Olağan dışı, sağlıksız beden imajına ulaşmak isteyen bireyler kendilerini ölüme kadar gidebilecek zorlu bir sürece iterler.

Yeme bozuklukları anoreksiya nervoza, bulimiya nervoza ve tıkınırcasına yeme bozukluğu gibi alt dallara ayrılır.

DSM-5’te Yeme Bozuklukları

  • Pika sendromu
  • Geviş getirme bozukluğu
  • Kaçınıcı/kısıtlı besin alma bozukluğu
  • Anoreksiya nervoza
  • Bulimiya nervoza
  • Tıkınırcasına yeme bozukluğu
  • Diğer belirlenmiş beslenme ve yeme bozuklukları
  • Belirlenmemiş beslenme ve yeme bozuklukları

olarak sınıflandırılmıştır.

Yapılan araştırmalarda anoreksiya nervoza, bulimiya nervoza ve tıkınırcasına yeme bozukluğunun yaygınlık oranı kadınlarda erkeklere oranla daha yüksektir. Yeme bozukluğu özellikle genç kadınlarda daha yüksekken, bu rahatsızlıkların %50’sinin 22 yaşından önce ortaya çıktığı belirtilmiştir.

Yeme bozukluklarının tespitinde Yeme tutumları testi, Hollanda yeme davranışları anketi ve Edinburg Bulumiya araştırma testi kullanılır.

Anoreksiya Nervoza

Genellik 12-18 yaşları arasında başlayan anoreksiya nervoza, kilo alma korkusu sebebiyle bilinçli şekilde aşırı zayıf kalma çabasıyla gidişat gösteren bir bozukluktur. Hastalar genellikle akademik başarısı yüksek, mükemmelliyetçi kişiler olurken bazıları, hastalık başlamadan önce normalin biraz üstünde kiloya sahiptir. Hastalığın başlarında ilk gözlemlenen yeme davranışındaki değişiklerdir. Toplum içerisinde yemek yememek veya besin ayrımı yapmak gibi kaçınma davranışları gözlemlenmektedir.

Hastalığın en tipik özelliği ise kişinin zayıflığına karşın kendini ısrarla şişman ya da şişmanlayacak gibi hissetmesidir. Kişiler daha çok kilo verme inancına sahiptirler.

Anoreksiya nevroza hastalığının oluş nedenleri kesin olarak bilinmese de biyolojik ve psikososyal etkenlerin beraber rol oynadığı düşünülmektedir. Anoreksiya nervoza yaşamı tehdit eden ciddi bir rahatsızlıktır. Tedavi ile iyileşme oranı %50 dolaylarındadır. Tedavi sürecinde bazı durumlarda hastaneye yatış gerekebilir. Hastaların tedavisinde yapılan iş yalnızca kilo kazandırmak değil, hastaların sorunları da her yönden ele alınmalıdır. Tedavi sürecince ilaçlar ve psikoterapiden yararlanılır.

Aşırı Yeme – Çıkarma Hastalığı (Bulimia Nervoza)

Bulimiya nervoza hastaları, dönem dönem karşı koyamadıkları bir yeme isteğiyle aşırı yiyip yediklerini çıkarma davranışı gösterirler. Hastalar aslında kilo almaktan korkarlar ve dış görünüşlerine karşı fazlaca dikkatlidir. Yeme isteklerine karşı koyamadıkları için yediklerini kusarlar. Bununla beraber idrar söktürücü ilaçlar da kullanabilirler.Bu ilaçların yanlış kullanımı metabolizmaya ciddi zararlar verebilir. Kişiler, genel olarak yeme isteklerine karşı koymaya çalışır haldelerdir. Genel görünüşleri zayıf değil çoğunlukla normal kilodadır.

Beyin görüntüleme çalışmalarında anoreksiya nervozalı hastalardaki kadar belirgin olmamakla birlikte bulimiya nervozalı hastaların beyinlerinde beyaz ve gri madde oylumunda azalma olduğu gösterilmiştir.

Tedavide iyileşme oranı %50 dolaylarındadır. Hastalara genellikle ayakta tedavi uygulanır. İlaç terapisi ve bilişsel-davranışçı psikoterapi tekniği uygulanmaktadır. Ayrıca vücuttaki sıvı vitamin ve mineral kaybını dengelemek açısından da tedavi uygulanır.

Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu

Bulimiya nervozada olduğu gibi yeme ataklarıyla ilerleyen rahatsızlıkta, farklı olarak çıkarma davranışı görülmemektedir. Bu rahatsızlığa sahip kişilerin çoğu normal kilodadır ve doktora başvurmazlar. Doktora başvuranlar aşırı kiloya sahip hastalardır ve sıklıkla şişmanlığa yönelik cerrahi müdahalelere başvururlar. Tedavi yöntemi olarak serotonin geri alım önleyici ilaçlar kullanılırken, bilişsel davranışçı psikoterapi yönteminden de faydalanılır.

Hazırlayan: Müge Ayşe Öztürk

Kaynaklar

Öztürk, M. and Uluşahin, A. (2015). Ruh sağlığı ve bozuklukları. 13th ed. ANKARA, pp.465-475.

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/anorexia-nervosa/symptoms-causes/syc-20353591


Müge Ayşe Öztürk

Merhaba, ben Müge Ayşe ÖZTÜRK. Mersin Çağ üniversitesi psikoloji bölümü öğrencisiyim. Bilime,bilgiye ve hayvanlara büyük sevgi duyuyorum. Bilgiyi aktarmakta aracı olmak beni çok mutlu eder bu sebeple buradayım. :) Keyifli okumalar dilerim,bilgiyle kalın. :)

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir