Antidepresan ilaçlar Yeni Nöronların Üretilmesini Sağlayabilir

Bugüne kadar antidepresanlar ile ilgili pek iyi şeyler yazmadık. Bu yazıyı belki de antidepresan kullandığınız için okuyorsunuz. O zaman size iyi bir haberimiz var. Antidepresan ilaçlar üzerinde yapılan araştırmalar bunların hiç bilinmedik yararlarının olabileceğini gösteriyor. Genellikle stres ve depresyon ile başa çıkamayan kişilere antidepresan yazılır. Günden güne kullanımı artan bu ilaçlar ile ilgili Portekizli araştırmacılar çok önemli bulgular elde etti.

İleri Okuma: Antidepresanların Karanlık Yüzü

Portekiz’de Minho Üniversitesi’nde çalışan araştırmacılar klozapin (clozapine) adlı özel bir antipsikotik maddeyi sıçanlar üzerinde denedi. Depresyon tedavisinde kullanılan bu maddenin sıçanların beyinlerinde yeni hücrelerin oluşmasına katkıda bulunduğu görüldü. Hep “beyni uyuşturuyor” diye eleştirdiğimiz bir madde grubu yeni nöronların üretilmesine vesile oluyor.

Sıçanlar Strese Sokuldu

Ekibin yaptığı araştırma Translational Psychiatry dergisinde yayınlandı ve çok ses getirdi. Öyle ya, hiç kimse böyle bir şey beklemiyordu. Bilim insanları 5 sıçan grubu aldılar ve bunların dördünü uzun süreli strese soktular. Bir grup sıçana hiçbir şey yapılmadı ve kontrol grubu olarak tutuldu. Diğer sıçanlar ise açlığa maruz kaldı. Bazen susuzluk çektiler. Bunlar yetmedi araştırmacılar sıçanların gece gündüz dengelerini de bozdular. Birisi uykunuzda gözünüzün içine ışık tutup sizi uyandırsa siz kızmaz mısınız? Açlık, susuzluk ve biyolojik ritim ile imtihan olan sıçanlar bu duruma çok fazla dayanamadılar. Kronik stres altına giren sıçanlarımız kısa süre içinde depresif belirtiler göstermeye başladılar.

İleri Okuma: Antidepresanlar Nasıl Çalışır?

Deneyin ilk aşaması tamamlanmıştı; sıçanlarımızın hepsi depresif belirtiler gösteriyordu. Artık antidepresan ilaçlar almaya hazırdılar. Her bir sıçan grubu farklı antidepresan ilaçlar ile tedavi edilmeye çalışıldı. Örneğin bir grup Prozac adlı meşhur antidepresan aldı. Bir gruba Haloperidol adlı klasik bir antipsikotik madde verildi. Bir grup az önce bahsettiğimiz Klozapin alırken, dördüncü grup pek bilinmeyen bir antipsikotik maddeye maruz kaldı. Kontrol grubundaki sıçanlara ise sadece su verildi.

Antidepresan ilaçlar Hayvanların Davranışlarını Değiştirdi

Sıçanlara verilen tüm antidepresan ilaçların etkinlikleri hayvanların mutluluk, çaresizlik duygularını ne kadar yaşadığına ve hareketliliklerine bakarak değerlendirildi. Hayvanların yaşadığı memnuniyet duygusu, onlara verilen şekerli suyu ne kadar içtikleriyle ölçüldü. Çaresizlik ise bir havuzda yüzmeye zorlandıklarında ne kadar hızlı yüzdükleri ile değerlendirildi. Antidepresan ilaçlar aldıktan sonra bile depresif olan sıçanlar daha az şekerli su içti. Ayrıca bu sıçanlar havuzda boğulmak üzere olduklarında bunu pek umursamadılar.

Araştırma ekibi depresif sıçanlarda ilginç özelliklere rastladılar. Kontrol grubuna en çok benzeyen grup Klozapin alan sıçanlardı. Bunu Prozac alan grup izledi. Sularına Haloperidol karıştırılan sıçanlar ise normale en uzak davranışlar sergilediler. Haloperidol sakinleştirici etkiye sahip bir maddedir. Bu grubun yüzmeye daha az istekli oluşu ve suda diğer gruplara kıyasla daha uzun süre kalışları bu şekilde açıklanabilir.

Yeni Nöronlar

Bazı sıçanlar boğuldu, bazıları yüzerek kendini kurtardı. Kimisi çok şekerli su içti, kimisi hayattan soğudu, şekere pek yanaşmadı. Şimdi gelelim sıçanların beyinlerinde neler olduğuna. Antidepresan ilaçlar alan sıçanların beyinlerinde nörogenez süreci de değişti. Sıçanların beyinlerindeki nöron sayısı artarken, hayatları kısaldı. Araştırmacılar stresin ve bu stresi ortadan kaldırmak için verilen antidepresanların daha az bağlantılı nöronların oluşumunu tetikleyebileceğini düşünüyor.

İleri Okuma: Nörogenez Nasıl Olur?

Hazırlayan: Çağlayan Taybaş

Kaynak

http://www.nature.com/tp/journal/v7/n6/full/tp2017120a.html