Sertralin İlacı Nedir, Kullanırken Nelere Dikkat Etmelisiniz?
Sertralin ile ilgili bu yazıyı okumadan önce yazılanların sadece bilgilendirme amaçlı olduğunu söylemeliyiz. Yazdığımız hiçbir şey doktorunuzun talimatlarının önüne geçemez. Size sertralin molekülünün ne için kullanıldığını, nasıl etki ettiğini anlatacağım. Olası yan etkiler, ilacın vücutta kalma süresinden bahsedeceğim. İlacı kullanıp kullanmama ile ilgili tereddütünüz varsa bu kaygılarınızı önce doktorunuzla paylaşın.
Sertralin ilk olarak 1991 yılında Pfizer şirketi tarafından Zoloft ismiyle piyasaya sürüldü. 2016 yılında Amerika’da en çok reçete edilen psikiyatrik ilaç olma unvanını aldı. Bir yılda 37 milyondan fazla satıldı. 2006 yılında Zoloft’un patent süresi bitti. Bugün dünyada pek çok farklı isimle satılıyor. Sertralin seçici serotonin geri alım inhibitörü (SSRI) olan bir antidepresandır. Başlıca major depresyon, obsesif kompülsif bozukluk (OKB), panik bozukluk ve travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) tedavisi için kullanılır. Ayrıca premenstüral disforik bozukluk ve sosyal anksiyete bozukluğu için de kullanılır.
Sertralin Hangi Durumlarda Kullanılır?
Sertralin bir antidepresan olduğu için temel kullanım alanı depresyondur. Bunun yanında OKB, TSSB’de de depresyon belirtilerini gidermek için sıkça başvurulur. Piyasada birçok antidepresan varken neden en çok sertralin reçete ediliyor? Önce yapılan araştırmalara ve eldeki kanıtlara bakmalıyız.
SSRI’lar yeni nesil antidepresanlar olarak geçer. Bundan önceki nesil trisiklik antidepresanların yan etkileri SSRI’lardan daha fazladır ve şiddetli depresyonda bu kadar etkili değildir. 60 yaşını geçmiş depresyon hastalarında sertralinin etkileri çok daha üstündür. Bulantı hariç tüm advers olaylar trisiklik antidepresanlardan daha az görülmüştür. Plasebo ile karşılaştırmalı yapılan çalışmalarda da hayat kalitesinin sertralin kullanan hastalarda daha yüksek olduğu gözlenmiştir.
Depresyonun yanında panik bozukluk ve OKB’de de sertralinin çok etkili olduğu kanıtlanmıştır. OKB’de aslında bilişsel davranışçı terapi daha üstün olabilir. Ancak en iyi sonuçlar terapi ve ilacın birlikte uygulandığı zaman elde edilmiştir. Sertralin kullanan panik bozukluk hastalarında atakların sayısında önemli bir azalma görülmüştür. Panik ataların %80’lere kadar azalması doktorları çok sevindiriyor. Bu sayede hastaların hayat kalitesi çok yükseliyor ve anksiyeteleri iyileşiyor. Bunlardan başka birçok anksiyete türünde ve psikiyatrik bozuklukta sertralinin diğer ilaçlardan daha etkili olduğu veya eşit seviyede olduğu kanıtlanmıştır.
Sertralin Beyinde Nasıl Çalışır?
Hastaların ilaca güvenmek için en çok merak ettikleri konu yan etkiler ve ilacın çalışma mekanizması oluyor. Bu ilaç hangi moleküller üzerinden nasıl etki gösterir, biraz irdeleyelim. Ağızdan alınıp kana karıştığında kan beyin bariyerini geçer ve beyne ulaşır. Sodyuma bağlı serotonin taşıyıcı proteinlerini inhibe eder. Depresyonun ortaya çıkışında serotonin yetersizliğinin büyük rolü vardır. Nöronlar serotonin, dopamin gibi nörotransmitterler aracılığıyla iletişim kurarlar. Serotonin bir hücreden diğerine taşınır, sonra ilk hücresine geri döner. Ancak sertralin taşıyıcı proteini engellediği için serotonin hücreye geri dönemez ve ortamda daha uzun süre kalır.
Sertralin serotonin, dopamin veya noradrenalin reseptörleri ile herhangi bir tepkime vermez. En çok dopamin ve serotonin taşıyıcı proteinlerini hedef alır. Yüksek dozlarda alındığında az miktarda da olsa dopaminin nöronlara geri dönmesini engeller. Bu nedenle bazı makalelerde hem serotonin hem de dopamin geri alım inhibitörü olarak yazılır. Sertralinin dopamin taşıyıcısına olan ilgisi aslında onun için artı bir özelliktir. Bu yönüyle depresyon tedavisinde hekimlerin elini güçlendirir.
Sertralinin Yan Etkileri Nelerdir?
Yan etki dosyasını açmadan önce bir ilacın yan etkilerinin nasıl sınıflandırıldığından bahsedeyim. Yan etkiler yaygın görülen, nadir görülen ve çok nadir görülen diye 3 sınıfa ayrılır. Bulantı, halsizlik gibi yan etkiler genellikle yaygın görülürken, anafilaktik şok gibi sorunlar çok nadir görülür. Diğer SSRI ilaçlar ile kıyaslandığında sertralinin yan etkileri biraz daha fazladır. Serotonin sistemini daha fazla uyardığı için daha fazla yan etkiye neden olduğu düşünülüyor.
Uzun süreli kullanımlarda antidepresanlar biraz kilo alımına neden olabilir. Fluvoksamin, paroksetin gibi ilaçlar hastaların %2,5’unda kilo artışı yapmış. Ancak sertralin kullanımında hastaların %4,5’unda fazlaca kilo alımı olmuş. Hatta yan etki olarak nitelendirilen sayı hastaların %7’sine tekabül ediyor. Plasebo kontrollü çalışmalarda da hastaların %3-6’sı ilk kilolarının %7’sinin üstüne çıkmış. 70 kg olarak ilaç kullanmaya başlayan bir kişi bir yıla kalmadan 75 kiloya ulaşabilir.
Ereksiyon ve Orgazm Sorunları
Antidepresanların en önemli yan etkilerinden biri ereksiyon ve orgazm olamama sorunlarıdır. Bir çalışmada sertralin kullanan erkeklerin %67’si boşalma sorunları yaşadığını bildirmiştir. Bir yandan hastaların ruh hali iyileşiyor ancak diğer taraftan yan etkiler can sıkıcı olabiliyor. Bazı kişilerde SSRI kullanımı sonlansa bile cinsel yan etkiler sürmeye devam ediyor. Hatta bu durum SSRI sonrası cinsel işlevsizlik olarak literatüre geçmiş durumda.
Beyin kimyası çok hassas bir dengede durur. Serotonin ve dopamin mekanizmalarına müdahale etmek riskli bir iştir. FDA sertralin de dahil tüm antidepresanların 25 yaşından küçük kişilerde intihar riskini artırdığını bildiriyor. Bu uyarının tüm ilaçlarda bulunmasını zorunlu hale getirdi. Phizer’in yürüttüğü çalışmalarda gerçekten de sertralinin intihar düşüncelerini artırdığı anlaşıldı. Çeşitli yan etkileri nedeniyle bu ilaçların sürekli hekim gözetiminde kullanılması gerekiyor.
Bir ilacın piyasaya sürülmesinde Helsinki Bildirgesi’nin şu kuralı çok önemlidir. Yararlar risklerden fazla olmalıdır. Her ilacın yan etkisi vardır. Yediğimiz meyve ve sebzelerin bile yan etkisi vardır. Hafif yan etkileri var diye ilaçları bırakmak çok saçmadır. Kazancınızı ve yan etkilerden dolayı yaşayacağınız sorunları hesaplamalısınız. Sertralin de piyasaya sürülürken yararları çok daha fazla bulunmuş bir moleküldür. Doktorunuzun kontrolünde birçok yan etkinin üstesinden gelebilirsiniz.
Hazırlayan: Çağlayan Taybaş
Kaynaklar
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11336629
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1281075
https://www.rxlist.com/consumer_sertraline_zoloft/drugs-condition.htm
Merhaba, verdiğiniz bilgiler için teşekkürler. Bir sorum olacaktı doktorum bana gün de yarım tablet olacak şekilde yazdı. Kan sulandırıcı, kolestrol, guatır ve miğde koruyucu alıyorum hepsi birden bana çok geldi ilaç almaktan bıktım. Bu ilacı kullanmaya başlarsam geri bıraktığımda problem yaşayabileceğimi söylüyorlar doğru mu? teşekkürler.